सोमबार इरानी विदेशमन्त्री अब्बास अराघ्चीले अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पलाई लक्षित गर्दै भनेका छन् कि एउटा मात्र फोन कलले मध्यपूर्वमा कूटनीतिक समाधानको ढोका खोल्न सक्छ।
“यदि राष्ट्रपति ट्रम्प साँच्चिकै कूटनीतिमा इच्छुक छन् र यो युद्ध रोक्न चाहन्छन् भने, अबका कदमहरू निर्णायक हुनेछन्,” उनले एक्स (पूर्व ट्विटर) मा लेखे, “इजरायलले आक्रमण रोक्नुपर्छ। हामीमाथि भएको पूर्ण सैनिक आक्रमण अन्त्य नभएसम्म हाम्रो जवाफी कारबाही जारी रहनेछ।”
अराघ्चीले इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुलाई नियन्त्रणमा ल्याउन वाशिंगटनबाट आएको एक मात्र फोन कल पर्याप्त हुने पनि बताएका छन्।
“यदी नेतान्याहुलाई वशमा पार्न अमेरिकी राजधानीबाट एक फोन आएको खण्डमा, त्यसले कूटनीतिक वार्ता पुनः सुरु गर्ने वातावरण तयार पार्न सक्छ।”
उनले अमेरिका र इजरायलबीचको मिलेमतोले यो संकट झनै खतरनाक दिशामा जानसक्ने चेतावनी दिए:
“बरु अमेरिका यस ‘अनन्त युद्धकी आमा’ जस्तो द्वन्द्वमा फस्ने हो भने कुनै पनि सम्झौतामूलक समाधानको आशा समाप्त हुनेछ। त्यसको परिणाम खतरनाक, अनियन्त्रित र सम्भवतः अकल्पनीय हुनेछ – क्षेत्रीय सुरक्षा र विश्व अर्थतन्त्रका लागि।”
अराघ्चीले इरानले यो युद्ध सुरु नगरेको र रक्तपातलाई लम्ब्याउन कुनै रुचि नराखेको पनि स्पष्ट पारे।
“तर हाम्रो भूमि, हाम्रो जनता, हाम्रो इज्जत र हाम्रो उपलब्धिको रक्षा गर्न हामी अन्तिम रगतको थोपासम्म लड्न गर्वका साथ तयार छौं,” उनले लेखे।
इजरायली सेनाले इरानको राजधानी तेहरानमा रहेको इरानी राज्य सञ्चालित संचारमाध्यमको भवनमाथि हवाई आक्रमण गरेको दाबी गरेको छ। यस आक्रमणको दृश्य प्रत्यक्ष टेलिभिजन प्रसारणमा देखिएको थियो, जहाँ विस्फोटका कारण स्टुडियोमा टुक्रा खसेको र प्रस्तोता क्यामेराबाट बाहिरिएको देखिन्छ। यसअघि इजरायली सेनाले तेहरानको डिस्ट्रिक्ट ३ का केही भागमा रहेका नागरिकलाई त्यहाँबाट हट्न चेतावनी दिँदै सो क्षेत्रको “सैनिक पूर्वाधार” निशाना बनाउने बताएको थियो। इजरायलले चार दिनअघि इरानमाथि आक्रमण सुरु गरेपछि अहिले आफ्नो “आकाशीय नियन्त्रण पूरै तेहरानमा कायम भएको” दाबी गरेको छ।
अर्कातर्फ, इरानले इजरायललाई देशको पश्चिम भागमा रहेको एक अस्पतालमा आक्रमण गरेको आरोप लगाएको छ। इरानको स्वास्थ्य मन्त्रालयले शुक्रबारदेखि हालसम्म इजरायली आक्रमणमा परी कम्तीमा २२४ जनाको मृत्यु भएको जनाएको छ। यता, रातभर इरानी क्षेप्यास्त्रहरूले फेरि पनि इजरायलको आइरन डोम सुरक्षा प्रणालीलाई भेद्दै इजरायली भूभागमा प्रहार गरेका छन्। इजरायलले शुक्रबारदेखि हालसम्म आफ्ना २४ जना नागरिक मारिएका बताएको छ।
इजरायलका प्रधानमन्त्री नेतान्याहु भन्छन्: “इरानी सर्वोच्च नेतालाई लक्षित गर्नुले युद्ध बढाउँदैन, उल्टो अन्त्य गर्न सहयोग पुर्याउँछ”
इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुले इरानका सर्वोच्च नेता अयातोल्लाह अली खमेनीको हत्या गर्ने सम्भावनालाई अस्वीकार नगर्दै, यस्तो कार्यले युद्ध नबढाएर उल्टै समाप्त गराउने दाबी गरेका छन्।
अमेरिकी टेलिभिजन एबीसी न्युजलाई दिएको अन्तर्वार्तामा नेतान्याहुले भने:
“हामी जे गर्न जरुरी छ, त्यही गर्दैछौं। हामीले तिनका प्रमुख परमाणु वैज्ञानिकहरूलाई निशाना बनाएका छौं, अझै धेरै काम बाँकी छ।”
उनले इरानमाथिको हमला मानवजातिको सुरक्षाको लागि गरिएको बताए।
“आज तेहरानमा हमला भइरहेको छ, भोलि न्यूयोर्कमा नहोस् भनेर हामी अग्रसर भएका हौं,” नेतान्याहुले भने, “म अमेरिका फर्स्ट बुझ्छु, तर म मरेको अमेरिका बुझ्दिन।”
इजरायलसँग आफैंमा परमाणु हतियार रहेको विश्वास
यद्यपि इजरायलले कहिल्यै औपचारिक रूपमा आफ्नो परमाणु हतियार रहेको स्वीकार गरेको छैन, तर धेरै अन्तर्राष्ट्रिय विश्लेषकहरूका अनुसार देशसँग करिब ९० वटासम्म परमाणु हतियार छन्।
डिमोना सहरमा रहेको परमाणु अनुसन्धान केन्द्र यसको केन्द्रविन्दु मानिन्छ।
इजरायल अहिलेसम्म आणविक अप्रसार सन्धि (NPT) मा हस्ताक्षरकर्ता देश होइन।
इरानी परमाणु खतरा हटाउनु निकै कठिन – पूर्व इजरायली प्रधानमन्त्री एहुड बाराक
पूर्व प्रधानमन्त्री एहुड बाराकका अनुसार इजरायली कारबाही प्रभावशाली भए पनि, इरानलाई पूर्णरूपमा परमाणु शक्तिबाट रोक्न निकै कठिन हुनेछ।
“इरान अहिले नै ‘न्यूक्लियर थ्रेसहोल्ड’ राष्ट्र बनिसकेको छ,” बाराकले बताए, “हामी इरानको क्षमता २–३ हप्तामात्र ढिला गर्न सक्छौं, र अमेरिका पनि केही महिनामात्र रोक्न सक्छ।”
उनले पूर्ण सफलताका लागि अमेरिका र इजरायलबीच गहिरो सहकार्य जरुरी भएको बताए।
बेलायतले इजरायल र इरानलाई शान्ति कायम गर्न आग्रह
बेलायती विदेश मन्त्री डेभिड लेमीले बेलायती संसदमा बोलेका छन्,
“इजरायललाई आत्मरक्षा गर्ने अधिकार छ, तर अहिलेको प्राथमिकता तनाव घटाउनु हो।”
“दुवै पक्षले आत्मसंयम देखाउनु पर्छ, अन्यथा यो नियन्त्रण बाहिरको विपत्तिमा परिणत हुन सक्छ।”
इजरायलले इरानी राज्य सञ्चारमाध्यममाथि आक्रमण पुष्टि गर्यो
इजरायली रक्षा मन्त्री इस्राइल काट्जले एक विज्ञप्तिमा भनेका छन्,
“हामी इरानी तानाशाह जहाँ छन्, त्यहीँ प्रहार गर्छौं।”
IDF (इजरायली रक्षा बल) का अनुसार यो सञ्चार केन्द्र “सैन्य प्रयोजनमा प्रयोग भइरहेको” र “नागरिक आवरणमा लुकाइएको” भन्दै त्यसमाथि आक्रमण गरिएको हो।
IDF ले टेलिफोन मार्फत नागरिकलाई पूर्व सूचना दिइएको र ‘सटीक हमला’ गरिएको दाबी गरेको छ।
इरानी राज्य टिभीमा क्षति, कर्मचारी घाइते
इरानी टिभीका रिपोर्टरका अनुसार, “हामी अन्तिम क्षणसम्म पनि प्रसारणमै व्यस्त थियौं।”
प्रमुख सञ्चारकर्मी पेमान जेबेलीले रक्ताम्य कागज देखाउँदै टिभीबाट सम्बोधन गरे,
“हामी अन्तिम क्षणसम्म पनि उभिन तयार छौं।”
G7 मा इजरायल–इरान युद्धबारे एकमत अझ बनेको छैन
G7 सम्मेलनमा सदस्य राष्ट्रहरूबीच इजरायल–इरान युद्धबारे साझा वक्तव्य निकाल्ने प्रयास भइरहेको छ, तर अझसम्म ठोस सहमति बनेको छैन।
बेलायती प्रधानमन्त्री केइर स्टार्मरले तनाव घटाउने चाहना सबैको रहेको बताए।
तर अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले भने त्यो प्रस्तावमा हस्ताक्षर गर्ने मनसाय नराखेको CBS न्युजले जनाएको छ।
डोनाल्ड ट्रम्प भन्छन्: इरान वार्ता गर्न चाहन्छ
G7 सम्मेलनमा बोल्दै राष्ट्रपति ट्रम्पले भने, “इरान युद्ध जितिरहेको छैन। उनीहरू वार्ता गर्न चाहन्छन् – अब ढिला गर्नु हुँदैन।”
तर अमेरिकाले कहिले युद्धमा सिधा सहभागी हुनेछ भन्ने प्रश्नमा ट्रम्पले जवाफ दिन मानेनन्।
प्रतिक्रिया