बुटवल / पाल्पा–बुटवल सडक खण्डको अति जोखिम सिद्धबाबा क्षेत्रमा निर्माणाधीन राष्ट्रिय गौरवको आयोजनाको रुपमा रहेको सिद्धबाबा सुरुङमार्ग (ब्रेक थ्रु) छिचोलिएको छ । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले भर्जुअलमार्फत सुरुङ छिचोल्नका लागि स्विच थिचेपछि पाल्पा र बुटवल दुवैतर्फबाट खनिएको सुरुङ एकआपसमा छिचोलिएको हो । सिद्धार्थ राजमार्गअन्तर्गत बुटवल–तानसेन सडकखण्डको माथिल्लो सिद्धबाबा मन्दिरदेखि एक हजार एक सय २६ मिटर सुरुङमार्ग छिचोल्ने काम सकिएको छ । प्रधानमन्त्री ओलीको उपस्थितिमा मुख्य सुरुङको ‘ब्रेक थ्रु’ गरिने भनिए पनि कार्यक्रमको अन्तिममा आएर ओलीको अस्वस्थताका कारण भर्जुअलमार्फत मुख्य सुरुङ ‘ब्रेक थ्रु’ गरिएको आयोजनाले जनाएको छ । सुरुङमार्ग छिचोलिएपछि यो सडक क्षेत्र भएर यात्रा गर्ने हजारौं यात्रुलाई खुसी दिलाएको छ । सिद्धार्थ राजमार्गको तल्लो सिद्धबाबा मन्दिरदेखि पाल्पाको दोभानसम्म अत्यधिक पहिरो झर्ने क्षेत्र पर्छ  । सुक्खायाममा पनि धुले पहिरो खस्ने गरेकाले राजमार्गको यस खण्डलाई सुरक्षित बनाउन सुरुङमार्ग निर्माण गरिएको हो । ठूलो क्षति व्यहोर्नु परेको र त्रासदीमा यात्रा गर्नेुपर्ने बाध्यतामा रहेका यात्रुहरू सुरुङमार्गको ब्रेक थ्रु भएपछि वर्षौदेखि सुरुङ बन्ने सपना विपनामा परिणत हुनेमा ढुक्क भएका छन् ।

यो सडक खण्ड प्रयोग गरी गुल्मी, पाल्पा, अर्घाखाँची, स्याङ्जा, पोखरा, बाग्लुङ तथा म्याग्दीसम्म यातायातका साधन चल्ने गर्छन् । यहाँ हरेक वर्ष जाने पहिरोले जनधनको क्षति पु-याउने गर्दछ । दैनिक हजारौं सवारीका साधन गुड्ने यो क्षेत्रमा अहिलेसम्म सयौं मानिसले ज्यान गुमाएका छन् । हिउँदमा समेत पहिरो खसेर कैयौ यात्रुले ज्यान गुमाउनु परेको इतिहास साक्षी छ । बर्षामा यो सडक क्षेत्र त्यसैपनि अति जोखिममा छ । छिचोलिएको सुरुङमार्गमा एक वर्षपछि नियमितरुपमा सवारी आवागमन हुने सम्बद्ध आयोजनाले जनाएको छ ।

ब्रेक थ्रु उत्सव समारोहलाई भर्चुअल विधिबाट सम्बोधन गर्दै प्रधानमन्त्री ओलीले मुुलुुक सुुरुङमार्गमा प्रवेश गरेको बताए । उनले जोखिम क्षेत्रहरुको पहिचान गरी सुुरुङ बनाउने काम धमाधम भइरहेको भन्दै सिद्धबाबाको सुुरुङमार्गको बाँकी काम समयमै हुने उल्लेख गरे । प्रधानमन्त्री ओलीले सिद्धबाबा क्षेत्रमा हरेक वर्ष हुने सवारी दुर्घटना र पहिरोमा पर्ने समस्याबाट नागरिकलाई मुक्त गराउन सुरुङ मार्ग निर्माण गरिएको बताए । सुरुङ बनेपछि पाल्पा, पोखरा लगायत जिल्ला आवत जावत गर्न सुक्षित हुने र कुनै समस्या नआउने प्रधानमन्त्री ओलीले विश्वास व्यक्त गरे । उहाँले छोटो समयमै सुरुङको ब्रेक थ्रु अवस्थामा ल्याइपु-याएको भन्दै चिनिया निर्माण कम्पनीलाई धन्यवाद समेत दिनुभयो । समारोहमा उपप्रधानमन्त्री एवं शहरी विकास मन्त्री प्रकाशमान सिंह, उपप्रधान तथा अर्थमन्त्री विष्णुप्रसाद पौडेल, भौतिक पुर्वाधार विकास मन्त्री देवेन्द्र दाहाल,लुम्बिनीका मुख्यमन्त्री चेतनारायण आचार्य लगायतका उच्च पदस्थ व्यक्तिहरुको उपस्थित रहेको थियो ।

सुरुङमार्गका लागि २०७७ सालमा मन्त्रिपरिषद् बैठकले बजेट विनियोजन गरेसँगै २०७८ साल जेठ ९ मा सडक विभागले अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा बोलपत्र आह्वान गरी सुरुङमार्ग निर्माणक ठेक्का लगाएको थियो । सुरुङभित्र केही समस्या आए निस्कन मिल्नेगरी तीनवटा बाइपास बनाइएको छ । तेस्रो र पहिलो बाइपास को ‘ब्रेक थ्रु’ भदौ तथा असोजमा भएकामा दोस्रो बाइपासको ब्रेक थ्रु गत पुस ७ गते भएको हो । यहाँ पहिलो बाइपासको लम्बाइ एक सय ५१ मिटर, दोस्रोको लम्बाइ एक सय ६१ मिटर र तेस्रोको एक सय ३० मिटर छ । पहिलो बाइपास माथिल्लो सिद्धबाबा मन्दिरतर्फको र तेस्रो बाइपास दोभान ड्याम साइडतर्फको हो । सुरुङ मार्गको हालसम्म भौतिक प्रगति ४० प्रतिशत भएको आयोजनाकी इन्जिनीयर सविता ज्ञवालीले बताउनुुभयो । सुरुङ छिचोलिएपछि अब अन्य कामलाई तीव्रता दिइने उहाँको भनाई छ । सुरुङभित्रको भुइँ र भित्तामा बिजुलीबत्ती जडान ,गाडी गुड्ने क्षेत्र निर्धारण गरेर ‘पेभमेन्ट’ ढलान, सुरुङमार्गको उत्तर र दक्षिण भागमा ‘रक सेड’ र ‘रक नेट’को काम अघि बढाइने उनले जानकारी दिए ।

सुरूङमार्ग पाँच वर्षमा सक्ने गरी चाइना स्टेट कन्स्ट्रक्सन इन्जिनियरिङ कर्पोरेसनले सात अर्ब ३४ करोड २१ लाख ४० हजारको लागतमा सुरु गरेको काम २०८३ सालमा सम्पन्न हुने छ । स्वीस एजेन्सी फर डेभलपमेन्ट एन्ड कोअप्रेशन (एसडिसी) ले २०७५ सालमा यो क्षेत्रको सर्वेक्षण गरी सुरुङमार्गको विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन (डिपीआर) तयार गरेको थियो । उक्त कम्पनीले सिद्धार्थ राजमार्गको बर्तुङ–चिडियाखोला सडकखण्डको सिद्धबाबादेखि दोभान चौकीसम्मको दुई हजार सात सय मिटर सडकक्षेत्र जोखिमयुक्त रहेको जानकारी सरकारलाई दिएको थियो । सोही सुझावअनुसार सुरुङमार्ग निर्माणको निर्णय भएको हो । विशाल चट्टानले युक्त भिरमा रक सेटअर्थात् स्लोप प्रोटेक्सनको काम गर्न सम्भव नभएको क्षेत्रमा सुरुङको प्रस्ताव भएअनुसार यो सुरुङ खन्न थालिएको हो । २०७६ मंसिर २ गते सुरुङमार्गका लागि १० अर्ब १५ करोड रुपैयाँ स्रोत सुनिश्चित भएको थियो । हाल यहाँ दैनिक ४० जना चिनियाँ र नेपाली दक्ष, अर्धदक्ष र अदक्ष गरी एक सय ५० जनाले नियमित काम गरिरहेका छन् । सिद्धबाबा मन्दिर नजिकैबाट सुरुङ छिरेर पाल्पातर्फ तिनाउ जलविद्युत् आयोजनाको छेउमा निस्किनेछ ।

सिद्धबाबा सुरुङमार्ग निर्माणका लागि सुरुका दिनदेखि नै पहल गर्दै आएका पूर्वमन्त्री एवं नेकपा समाजवादीका नेता सोमप्रसाद पाण्डेयले सुरुङमार्गको ब्रेक थ्रु भए पनि आफ्नो जिम्मेवारी अझै पुरा नभएको बताए । शुक्रबार उनले सामाजिक सञ्जालमार्फत ब्रेक थ्रु हुँदा अत्यन्त हर्षित भएको तर पाल्पाली जनताको प्रतिनिधिको हिसाबले जिम्मेवारी पुरा अझै नभएको बताए । उनले भने ‘म जनप्रतिनिधि भएको समयमा र नभएको समयमा पनि मलाई यो विषय अत्यन्तै चिन्ता र चासोको विषय रह्यो । पाल्पाका समकालीन राजनीतिज्ञहरुमध्ये सबैभन्दा बढी यो बाटोको प्रयोग गर्ने म हुँ । मैले २०७४ सालको माघ ८ गते तत्कालीन भौतिक योजनामन्त्री मा. रघुवेर महासेठ ज्यूलाई अनुरोध गरी यो ठाउँको स्थलगत निरीक्षण गराएको हुँ, त्यो समयमा हालका मन्त्रालयका सचिव केशव शर्मा समेत सहभागी हुनुहुन्थ्यो । मैले सुरुङ्गमार्गको प्रस्ताव गर्दै गर्दा त्यतिखेर मेरा साथीहरु सम्भव छ र ? भन्नुहुन्थ्यो । त्यो समयमा हामीसँग सुरुङ सम्बन्धी अध्ययन गर्ने प्राविधिकको कमी भएकोले शर्माज्यूकै राय अनुसार स्वीस दूतावासमा प्राविधिक माग गरेको हुँ, त्यसपछि स्विस कन्सल्टेन्टले अध्ययन सुरु गरेको हो । सम्बन्धित सडक विभागबाट बजेट स्रोत सुनिश्चित भएपछि मात्र टेन्डर निस्कने भएपछि प्रधानमन्त्री एवं भौतिक पूर्वाधार मन्त्रीसँग २०७६ /१/२६ मा बजेट माग / ताकेता गरेको हुँ । २०७६ सालको मङ्सिर २ गते सिद्धबाबा सुरुङ्ग मार्गको लागि १० अर्ब १५ करोड बजेट सुनिश्चित भएको हो । मैले सम्मानित सदन, सडक बिभाग , भौतिक पुर्वाधार मन्त्रालयमा सिद्धबाबा सुरुङ मार्गको तत्काल काम सुरु गर्नको लागि पटकपटक माग राखेको हुँ । यो शुरूवात नभएमा सदनमै अनसन बस्छु समेत भनेको व्यहोरा सबैलाई अबगत छ । आज ४० प्रतिशत भौतिक प्रगति भइसकेको अवस्थामा यसको ब्रेक थ्रु भइरहँदा म अत्यन्त हर्षित छु । तर म समग्र पाल्पाली जनताको प्रतिनिधिको हिसाबले मेरो जिम्मेवारी पुरा भइसकेको ठानेको छैन । जुन दिन यो सुरुङमार्गबाट गाडीहरू ओहोरदोहोर हुनेछन् त्यो दिन म एकपटक फेरि खुसी हुनेछु ।’ – रामचन्द्र रायमाझीबाट