अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले आफ्नो विशेष दूत स्टिभ विटकोफले रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनसँग मस्कोमा गरेको बैठक अत्यन्तै सफल र फलदायी रहेको बताएका छन्। ट्रम्पका अनुसार, उक्त बैठकमा युद्ध अन्त्यतर्फका सम्भाव्य कदमहरूमा महत्वपूर्ण प्रगति भएको छ।
राष्ट्रपति ट्रम्पले सामाजिक सञ्जालमार्फत वक्तव्य जारी गर्दै भने, “मेरो विशेष दूत स्टिभ विटकोफले रुसी राष्ट्रपति पुटिनसँग अत्यन्तै फलदायी वार्ता गरेका छन्। उल्लेखनीय प्रगति भएको छ!” उनले थप भने, “त्यसपछी मैले हाम्रो केही युरोपेली सहयोगीहरूसँग पछिल्लो अवस्थाबारे जानकारी बाँडेँ। सबैको साझा सहमति छ – यो युद्ध अब अन्त्य हुनुपर्छ। हामी त्यसै दिशामा आउने दिनहरू र हप्ताहरूमा काम गर्दै जानेछौं।”
यो वक्तव्य ट्रम्पले युक्रेनमा जारी युद्धलाई अन्त्य गर्न रूसी नेताहरूसँग प्रत्यक्ष संवाद थालनी गरेपछि आएको हो। उनले यसअघि नै रूसमाथि कडा प्रतिबन्धको चेतावनी दिँदै युद्ध तत्काल अन्त्यको माग गरेका थिए।
यता, रूसी पक्षले विटकोफ र पुटिनबीचको बैठकलाई “रचनात्मक” भएको प्रतिक्रिया दिएको छ। क्रेमलिनका अनुसार दुबै पक्षबीच रणनीतिक सहकार्यका सम्भावनाहरूमा समेत छलफल भएको थियो, यद्यपि विस्तृत विवरण भने दिइएको छैन।
अहिलेको राजनीतिक अवस्थामा ट्रम्पको यो पहल शान्ति स्थापनातर्फको एउटा महत्त्वपूर्ण प्रयासको रूपमा हेरिएको छ। उनका अनुसार युरोपेली राष्ट्रहरू पनि युद्ध अन्त्यका लागि संगठित रूपमा अघि बढ्न तयार छन्। आगामी हप्ताहरूमा यसबारे थप कूटनीतिक पहल र घोषणाहरू हुने अपेक्षा गरिएको छ।
डोनाल्ड ट्रम्पले युक्रेन युद्ध अन्त्यका लागि निर्धारण गरेको म्यादको केही दिन अघि, क्रेमलिनले अमेरिकी दूत स्टिभ विटकोफ र रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनबीच भएको वार्तापछि अस्पष्ट र सन्धिपूर्ण तर अपारदर्शी प्रतिक्रिया दिएको छ। क्रेमलिनका विदेश नीति सल्लाहकार युरी उशाकोभले दुबै पक्षले ‘संकेतहरूको आदानप्रदान’ गरेको बताएका छन्, जुन मस्कोमा भएको “रचनात्मक” वार्ताको हिस्सा भएको उनले बताए। उशाकोभले अमेरिकासँग रणनीतिक सहकार्यको सम्भावनाबारे पनि छलफल भएको जनाए, तर ट्रम्पलाई विटकोफले प्रतिवेदन नदिएसम्म कुनै थप विवरण दिन अस्वीकार गरे।
रूसी सञ्चारमाध्यमका अनुसार विटकोफ बुधबार दिउँसो अमेरिकातर्फ प्रस्थान गरेका छन्। वार्ताको स्वरूप मैत्रीपूर्ण देखिए तापनि राष्ट्रपति ट्रम्प मस्को र किभबीचको वार्तामा प्रगति नभएकोप्रति चिढिएको देखिन्छन्। रूसी मिडियाले सार्वजनिक गरेका तस्बिरहरूमा विटकोफ पुटिनका दूत किरिल दिमित्रिएभसँग मस्कोको केन्द्र भागमा हिँडिरहेको देखिन्छन्। पछि क्रेमलिनको सुनजडित हलमा पुटिन र विटकोफबीच मुस्कानसहित हात मिलाएको दृश्यहरू पनि सार्वजनिक गरियो। यी वार्ता करिब तीन घण्टा भन्दा बढी चले पनि अमेरिकी वा युक्रेनी पक्षबाट तत्काल कुनै औपचारिक प्रतिक्रिया आएको छैन।
राष्ट्रपति ट्रम्पले पटक–पटक चेतावनी दिँदै आएका छन् कि यदि रुसले “भयानक युद्ध” अन्त्यका लागि कुनै ठोस कदम चाल्दैन भने उसमाथि थप कडा प्रतिबन्ध लाग्नेछ, साथै रुससँग व्यापार गर्ने अन्य मुलुकहरूलाई पनि दोस्रो चरणको प्रतिबन्ध लाग्न सक्नेछ। विटकोफ मस्कोबाट फर्किएलगत्तै ह्वाइट हाउसले भारतमाथि रुसबाट तेल किनेकै कारण २५ प्रतिशत भन्सार शुल्क लगाउने कार्यकारी आदेशमा ट्रम्पले हस्ताक्षर गरिसकेको घोषणा गर्यो।
यसै साता, राष्ट्रपति ट्रम्पले भारतले “युक्रेनमा रूसी युद्ध मेशिनद्वारा कति मानिस मारिएका छन् भन्ने कुरामा कुनै चासो नदिएको” आरोप लगाएका थिए। बुधबारको वार्ता अघि, युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदीमिर जेलेन्स्कीले चेतावनी दिएका थिए कि रुसले शान्तिका लागि गम्भीर प्रयास तबमात्र गर्नेछ जब उसले युद्ध जारी राख्न आर्थिक कठिनाइ भोग्न थाल्छ। उनले अमेरिका र अन्य देशहरूले रुसबाट तेल किन्ने राष्ट्रहरूमाथि थप कडा प्रतिबन्ध र कर लगाउने तयारीलाई स्वागत गरेका थिए।
शुक्रबारसम्म कुनै ठोस सम्झौता हुने आशा न्यून देखिएको छ। ट्रम्पको प्रतिबन्धको धम्कीबीच पनि रुसले युक्रेनमा हवाई आक्रमण जारी राखेको छ। जनवरीमा कार्यभार सम्हाल्नु अघि ट्रम्पले रुस–युक्रेन युद्ध एकै दिनमा सकाउने दाबी गरेका थिए, जुन उनी असफल रहे। त्यसयता, रुसप्रति उनको धारणा झनै कठोर बनेको छ। गत महिना उनले भनेका थिए, “हामीले धेरैपटक सम्झौता भइसकेको सोचेका थियौं, तर त्यसपछि राष्ट्रपति पुटिनले फेरि किभजस्ता शहरमा रकेट आक्रमण सुरु गर्छन् र नर्सिङ होममा बस्ने वृद्धहरूलाई मार्छन्।”
युक्रेन र रुसबीच इस्तानबुलमा भएको तीन चरणको वार्ताले कुनै ठोस समाधान ल्याउन सकेको छैन। रुसले युद्ध सुरु गरेको साढे तीन वर्ष बितिसकेको छ तर उसका राजनीतिक तथा सैन्य शर्तहरू युक्रेन र पश्चिमा राष्ट्रहरूका लागि स्वीकार्य छैनन्। जेलेन्स्की र पुटिनबीच प्रत्यक्ष वार्ताको युक्रेनको प्रस्तावलाई क्रेमलिनले बारम्बार अस्वीकार गरेको छ।
यसैबीच, अमेरिकी प्रशासनले युक्रेनलाई थप २० करोड डलर बराबरको सैन्य सहायता स्वीकृत गरेको छ। ट्रम्प र जेलेन्स्कीबीच भएको टेलिफोन वार्तापछि यो सहायता घोषणा गरिएको हो, जहाँ दुबै नेताबीच सुरक्षा सहकार्य र ड्रोन उत्पादनसम्बन्धी छलफल भएको थियो। युक्रेनले रुसका तेलशोध र उर्जा संयन्त्रहरूमा ड्रोन आक्रमण गरिरहेको छ भने रुसले युक्रेनका शहरहरूमा हवाई आक्रमण केन्द्रित गरिरहेको छ।
किभ शहरमा गत हप्ता भएको एक आक्रमणमा घाइते एक व्यक्तिको मृत्यु भएपछि मृतक संख्या ३२ पुगेको किभ सिटी मिलिटरी प्रशासनले जनाएको छ। यो आक्रमण किभमा भएको सबैभन्दा घातक आक्रमण थियो। बुधबार युक्रेनी अधिकारीहरूले केन्द्रिय जापोरिजिया क्षेत्रमा रहेको एक अवकाश शिविरमाथिको रूसी आक्रमणमा दुई जनाको मृत्यु र १२ जना घाइते भएको जानकारी दिए। राष्ट्रपति जेलेन्स्कीले भने, “यस आक्रमणको कुनै सैन्य औचित्य छैन। यो केवल जनतालाई डर देखाउन गरिएको क्रूरता हो।”
(१० भाषामा अमेरिकाबाट प्रकाशित, निष्पक्ष, स्वतन्त्र, संसारका १७५ भन्दा बढी देशमा पढिने पत्रिका)
प्रतिक्रिया