वैदेशिक रोजगारीका क्रममा गएको पछिल्लो १० महिनाको अवधिमा १,२१७ जना नेपाली कामदारले ज्यान गुमाएका छन्। यो तथ्यांकले नेपालबाट विदेशिने कामदारहरूको सुरक्षाबारे गम्भीर प्रश्न उठाएको छ।
मृत्यु हुनेको औसत : दिनमा ४ जना नेपालीको विदेशमा मृत्यु
आर्थिक वर्ष २०८१/८२ को साउन १ गतेदेखि वैशाख मसान्तसम्मको यो १० महिनाको अवधिमा प्रत्येक महिना औसतमा १२१ जना भन्दा बढी नेपालीको मृत्यु वैदेशिक रोजगारीको क्रममा भएको
वैदेशिक रोजगार बोर्डले जनाएको छ। यस अनुसार, दैनिक चार जना नेपालीले वैदेशिक भूमिमा ज्यान गुमाइरहेका छन्।
कुन देशमा कति मृत्यु?
वैदेशिक रोजगारीका क्रममा सबैभन्दा बढी मृत्यु हुने मुलुकहरूमा यूएई, साउदी अरब, मलेसिया, कतार, कुवेत, ओमान र बहराइन पर्छन्।
तीमध्ये यूएईमा मात्र २६१ जना नेपालीले ज्यान गुमाएका छन्, जुन कुल मृतकको २१.४४ प्रतिशत हो।
शव ल्याउने र राहत वितरण
बोर्डका प्रवक्ता गुरुदत्त सुवेदीका अनुसार, मृतकहरूका शव नेपाल ल्याउने र परिवारलाई राहत उपलब्ध गराउने प्रक्रिया जारी छ।
पछिल्लो १० महिनामा ३७५ जनाको शव झिकाइ र ८६३ जनाको शव देशभित्र ढुवानी गरिएको छ।
यसबीचमा, ५८ करोड ९९ लाख ५० हजार रुपैयाँ राहतस्वरूप मृतकका परिवारलाई वितरण गरिएको छ।
अझै प्रक्रियामा रहेका पीडित परिवारलाई राहत दिँदा कुल राहत रकम ८८ करोड रुपैयाँभन्दा बढी पुग्ने अनुमान छ।
वैदेशिक रोजगारीमा अंगभंग र घाइते ५७१ जना
उक्त अवधि भित्र ५७१ जना कामदार गम्भीर बिरामी वा अंगभंग भएका छन्।
उनीहरूलाई पनि वैदेशिक रोजगार कल्याणकारी कोषमार्फत राहत उपलब्ध गराइएको बोर्डले जनाएको छ।
वैदेशिक रोजगार कल्याणकारी कोष : के हो यसको भूमिका?
नेपाल सरकारद्वारा सन् २००८ (वि.सं. २०६४ फागुन ८) मा स्थापना गरिएको
वैदेशिक रोजगार कल्याणकारी कोष
वैदेशिक रोजगारीमा जाने कामदारको सुरक्षा र हितको सुनिश्चितताका लागि बनाइएको हो।
कोषमा रकम कसरी जम्मा हुन्छ?
कामदारले वैदेशिक रोजगारीका लागि श्रम स्वीकृति लिँदा
-
३ वर्षसम्मको करार भएकाले १,५०० रुपैयाँ
-
३ वर्षभन्दा बढीका लागि २,५०० रुपैयाँ
कोषमा तिर्नुपर्ने व्यवस्था छ।
पूर्व राहत ७ लाख, अब १० लाख
पहिले मृतक कामदारको परिवारलाई ७ लाख रुपैयाँको राहत दिइन्थ्यो।
तर, हालै संशोधित वैदेशिक रोजगार नियमावली २०८१ अनुसार अब सो राहत १० लाख रुपैयाँ पुर्याइएको छ।
⚠️ कल्याणकारी कोषमा दुरुपयोग : महालेखा प्रतिवेदनमा खुलासा
वैदेशिक रोजगार बोर्डको सचिवालय अन्तर्गत रहेको कल्याणकारी कोषमा व्यापक दुरुपयोग भएको
महालेखापरीक्षकको ६२औं वार्षिक प्रतिवेदनले देखाएको छ।
के–केमा खर्च गरियो?
-
यूएईस्थित नेपाली दूतावासलाई ३३ लाख १६ हजार रुपैयाँ—रोजगार मेला र भ्रमण खर्चमा
-
पदाधिकारी/कर्मचारीको भ्रमणमा १८ लाख २७ हजार रुपैयाँ
-
२ वटा विद्युतीय कार खरिदमा ७९ लाख ४० हजार
-
दूतावासको सवारी मर्मतमा २३ लाख ९८ हजार
-
कर्मचारी नियुक्तिमा २ करोड ५७ लाख २८ हजार रुपैयाँ खर्च
महालेखाको टिप्पणी
“वैदेशिक रोजगार कल्याणकारी कोष केवल कामदारको हित र सुरक्षाका लागि मात्र प्रयोग हुनुपर्ने हो। तर हाल देखिएको प्रयोग कोषको मूल उद्देश्य विपरित छ।”
निष्कर्ष
पछिल्लो तथ्यांकले स्पष्ट देखाउँछ—विदेश जाने नेपाली युवाको जीवन संकटपूर्ण अवस्थामा छ।
दैनिक ४ जनाको मृत्युले हाम्रो श्रम नीतिमा सुधार र सुरक्षित आप्रवासन रणनीतिका लागि
गहिरो पुनर्विचार आवश्यक छ।
साथै, कल्याणकारी कोष जोगाउने जिम्मेवारी अब केवल सरकारी निकायको मात्र नभई समाज र नागरिक तहबाट पनि निगरानी र दबाब आवश्यक भएको देखिन्छ।
प्रतिक्रिया