अमेरिका र युक्रेनले बुधबार एक सम्झौतामा हस्ताक्षर गरेका छन् जसअनुसार अमेरिका युक्रेनका विशाल खनिज स्रोतहरूमा पहुँच पाउनेछ। यो सम्झौता युक्रेनलाई रूसको आक्रमणबाट जोगाउन गरेको अमेरिकाको सहयोगको सट्टामा दिइएको सुविधा स्वरूप गरिएको हो, जुन केही हप्तादेखि तयारीमा रहेको थियो। दुवै पक्षले “संयुक्त राज्य–युक्रेन पुनर्निवेश कोष” नाम दिइएको यस सम्झौताबारे धेरै विस्तृत विवरण भने सार्वजनिक गरेका छैनन्। तर अनुमान गरिन्छ कि यसले अमेरिकालाई युक्रेनका महत्वपूर्ण दुर्लभ खनिज स्रोतहरूमा पहुँच दिनेछ, र युक्रेनलाई अमेरिकाबाट निरन्तर सहयोगको आश्वासन पनि प्रदान गर्नेछ।
“यो सम्झौताले रूसलाई स्पष्ट सन्देश दिन्छ कि ट्रम्प प्रशासन लामो समयसम्म स्वतन्त्र, सार्वभौम र समृद्ध युक्रेनको पक्षमा शान्ति प्रक्रियामा प्रतिवद्ध छ,” ट्रेजरी सचिव स्कट बेसन्टले एक वक्तव्यमा भने। “राष्ट्रपति ट्रम्पले अमेरिकी र युक्रेनी जनताबीचको यो साझेदारी युक्रेनमा दिगो शान्ति र समृद्धिको लागि देखाएका छन्।”
यो घोषणा तीन वर्ष लामो युद्धको अत्यन्तै संवेदनशील समयमा आएको हो, जहाँ राष्ट्रपति ट्रम्प दुबै पक्षप्रति बढ्दो असन्तुष्ट देखिएका छन्। दुई महिना अघि एक मिल्दोजुल्दो सम्झौता अन्तिम चरणमा पुगेर, ओभल अफिसको एउटा तनावपूर्ण बैठकमा विफल भएको थियो, जसमा राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प, उपराष्ट्रपति जेडी भ्यान्स र युक्रेनी राष्ट्रपति भ्लादिमिर जेलेन्स्की सहभागी थिए।
ट्रम्पले युक्रेनी राष्ट्रपति जेलेन्स्कीको आलोचना गर्दै आएका छन्, भनी उनले युद्ध जित्ने क्षमता नभएको र क्राइमिया नछोडेर हत्याकाण्डलाई तानेको आरोप लगाउँदै आएका छन्। तर पछिल्ला दिनहरूमा उनले रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनको पनि आलोचना गरेका छन्, कीएभमा घातक हमला गरेर “निकै नराम्रो समयमा” वार्ता जटिल बनाएको भन्दै।
बुधबार राति न्यूजनेसनमा ट्रम्पले भने, “सिद्धान्ततः, यो सम्झौताले अमेरिका युक्रेनमा लगानी गरेभन्दा बढी फाइदा पाउनेछ।” उनले थपे, “म आफैँ सुरक्षित रहन चाहन्थेँ,” र “लगानीको बदला केही नपाउँदा आफैँलाई मूर्ख बनाएको जस्तो महसुस हुन नदिन चाहन्थेँ।”
युक्रेनले संयुक्त राज्य अमेरिकासँग एक सम्झौता गरेको छ, जसअनुसार अमेरिकाले युक्रेनका दुर्लभ खनिजहरूमा पहुँच पाउनेछ। यो सम्झौता तीन वर्षदेखि जारी रुससँगको युद्ध अन्त्य गर्ने प्रयासमा ट्रम्प प्रशासनसँग सहकार्य गर्दै सम्पन्न गरिएको हो। युक्रेनी अर्थमन्त्री तथा उपप्रधानमन्त्री युलिया स्विरीडेन्को बुधबार सम्झौता अन्तिम रूप दिन वासिङ्टन डी.सी. गइन्।
“युक्रेन सरकारको तर्फबाट मैले ‘संयुक्त राज्य अमेरिका–युक्रेन पुनर्निर्माण लगानी कोष स्थापनासम्बन्धी सम्झौता’ मा हस्ताक्षर गरेकी छु। संयुक्त राज्य अमेरिकासँग मिलेर हामी यस्तो कोष बनाउँदैछौं जसले हाम्रो देशमा विश्वव्यापी लगानी आकर्षित गर्नेछ,” भनेर उनले एक्स (पूर्व ट्विटर) मा लेखिन्।
राष्ट्रपतिको रूपमा कार्यभार सम्हालेपछि डोनाल्ड ट्रम्पले युक्रेनको दुर्लभ खनिजहरू अमेरिकालाई उपलब्ध गराउनु अमेरिकी समर्थनको सर्तको रूपमा राखेका थिए। उनले यसलाई युक्रेनलाई दिइएको अर्बौं डलरको सैन्य सहयोगको बदलाका रूपमा व्याख्या गरेका थिए।
संभावित सम्झौता सम्बन्धी छलफलहरू ओभल अफिसमा ट्रम्प प्रशासनका अधिकारीहरू र युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलेन्स्कीबीच भएको तनावपूर्ण बैठकपछि रोकिएको थियो।
यो सम्झौताले युक्रेनको आर्थिक पुनरुत्थानलाई तीव्र बनाउन सहयोग पुर्याउने उद्देश्यले “संयुक्त राज्य अमेरिका–युक्रेन पुनर्निर्माण लगानी कोष” स्थापना गर्नेछ, अमेरिकी कोष सचिव स्कट बिसेन्टले बताए।
“यो सम्झौताले रुसलाई स्पष्ट सन्देश दिन्छ कि ट्रम्प प्रशासन स्वतन्त्र, सार्वभौमसत्ता सम्पन्न र समृद्ध युक्रेनमा केन्द्रित शान्ति प्रक्रियाप्रति दीर्घकालीन रूपमा प्रतिबद्ध छ,” बिसेन्टले एक विज्ञप्तिमा भने। “राष्ट्रपति ट्रम्पले अमेरिकन जनता र युक्रेनी जनताबीचको यो साझेदारी कल्पना गरेका थिए, जसले युक्रेनमा स्थायी शान्ति र समृद्धिप्रतिको दुवै पक्षको प्रतिबद्धता देखाउँछ। र स्पष्ट रूपमा भन्नुपर्दा, रुसको युद्ध मशीनलाई वित्तीय वा भौतिक समर्थन गर्ने कुनै पनि राज्य वा व्यक्तिले युक्रेनको पुनर्निर्माणबाट फाइदा लिन पाउने छैन।”
संयुक्त राज्य अमेरिका रणनीतिक रूपमा अत्यन्त महत्त्वपूर्ण मानिने २० भन्दा बढी कच्चा पदार्थहरूमा पहुँच खोज्दैछ, जसमा खनिज मात्र नभई तेल र प्राकृतिक ग्यासजस्ता गैर-खनिज पदार्थहरू पनि छन्। यिनमा युक्रेनको टाइटानियम (जसको प्रयोग विमानका पखेटा तथा अन्य एयरोस्पेस निर्माणमा हुन्छ) र युरेनियम (जसको प्रयोग आणविक ऊर्जा, चिकित्सीय उपकरण र हतियारहरूमा हुन्छ) पनि पर्छन्।
युक्रेनसँग लिथियम, ग्रेफाइट र म्याङ्गानिज पनि छन्, जुन विद्युतीय सवारी साधनको ब्याट्रीमा प्रयोग हुने मुख्य तत्व हुन्।
यो सम्झौताले दुवै देशबीच बराबरीको साझेदारी स्थापना गर्नेछ र १० वर्षसम्म कायम रहनेछ। संयुक्त कोषमा आर्थिक योगदान नगदमा गरिनेछ, र अमेरिकी पक्षको योगदानमा नयाँ अमेरिकी सैन्य सहयोग मात्र गनिनेछ।
“दुबै पक्षसँग बहुमत मताधिकार नहुनेछ, जसले युक्रेन र संयुक्त राज्य अमेरिकाबीचको बराबरी साझेदारीको प्रतिबिम्ब दिन्छ,” स्विरीडेन्कोले भनिन्। यो कोष अमेरिकी सरकारले U.S. International Development Finance Corporation मार्फत समर्थन गरेको हो।
पहिलेको प्रारम्भिक मस्यौदाभन्दा फरक, यो सम्झौताले युक्रेनको युरोपेली संघ (EU) सदस्यता प्राप्त गर्ने बाटोसँग कुनै द्वन्द्व उत्पन्न गर्दैन, जुन कीभका लागि एक महत्वपूर्ण शर्त हो।
स्विरीडेन्कोका अनुसार, सम्झौताका सर्तअनुसार कुन खनिज कहाँबाट उत्खनन गरिने भन्ने निर्णय युक्रेनी सरकारले नै गर्नेछ।
प्रतिक्रिया