गाजा क्षेत्रमा यो वर्ष पत्रकारहरूमाथि भएको हिंसात्मक आक्रमण र हवाई बमबारीले अन्तर्राष्ट्रिय पत्रकारिता इतिहासमै गहिरो चोट पुर्‍याएको छ। केवल अगस्ट १० तारिखमा मात्र, इजरायली सेनाले गाजा सिटीमा गरेको लक्षित हवाई आक्रमणमा ल जजिराका पत्रकार अनस अल-शरिफसहित उनका चार सहकर्मीहरूको ज्यान गयो। मारिनेहरूमा मोहम्मद क्रेइक, इब्राहिम जाहेर, मोहमद्द नोउफल, र मोअमन अलीवा रहेका थिए। यी सबै पत्रकारहरू त्यतिबेला समाचार संकलनको क्रममा थिए।

CPJ का तथ्यांक अनुसार, २०२५ को सुरुवातदेखि अगस्ट १२ सम्म गाजा क्षेत्रमा कम्तीमा १३ जना पत्रकारहरू ‘मर्डर’ (जानाजानी मारिएका) का घटनामा परेका छन्। यी घटनाहरूको प्रकृति हेर्दा, धेरैजसो आक्रमणहरू प्रत्यक्ष रूपमा पत्रकारलाई लक्ष्य गरेर गरिएको देखिन्छ।

यो तथ्यांक २०२४ को तुलनामा अझ भयावह छ। गत वर्ष २०२४ मा विश्वभर पत्रकारहरूकै लागि इतिहासकै सबैभन्दा घातक वर्ष बनेको थियो, जसमा १२४ जना पत्रकार र मिडिया कर्मचारीहरूले ज्यान गुमाए। तीमध्ये करिब २/३ (करीब ८५ जना) पालेस्तिनी पत्रकार थिए, जसको मृत्यु मुख्यतया इजरायली सैन्य कारबाहीका क्रममा भएको थियो।

पत्रकारहरूको ज्यान मात्र गएको छैन, घाइते हुनेहरूको संख्या पनि अत्यधिक छ। यस वर्ष विभिन्न मुलुकमा प्रदर्शन र द्वन्द्वका बीचमा रिपोर्टिङ गरिरहेका पत्रकारहरू घाइते भएका छन्। उदाहरणका लागि, अमेरिकाको लस एन्जलसमा भएका विरोध प्रदर्शनहरूमा कम्तीमा २० जना पत्रकारहरूलाई रबर बुलेट, स्पन्ज ग्रेनेड, र अन्य गैर-घातक हतियारले चोट पुगेको CPJ र ‘रिपोर्टर्स विदाउट बोर्डर्स’को रिपोर्टमा उल्लेख छ। यी मध्ये धेरै आक्रमणहरूलाई प्रत्यक्ष रूपमा लक्षित कारबाहीको रूपमा हेरिएको छ।

मानवअधिकार र प्रेस स्वतन्त्रताका पक्षधर अन्तर्राष्ट्रिय संस्थाहरूले बारम्बार चेतावनी दिँदै आएका छन् कि, गाजामा पत्रकारहरूको हत्या र दमनले युद्ध क्षेत्रका स्वतन्त्र समाचार संकलनलाई ठप्प बनाउने खतरा बढाएको छ। विदेशी पत्रकारहरूलाई प्रवेश अनुमति नदिने, स्थानीय पत्रकारहरूलाई मार्ने र डराउने कार्यहरूले गाजाको वास्तविकता विश्वसामु पुर्‍याउने मार्गलाई नै अवरुद्ध पार्ने प्रयास भइरहेको उनीहरूको आरोप छ।

२०२५ को यस अवस्थाले स्पष्ट देखाएको छ कि, युद्ध क्षेत्रका पत्रकारहरूको जीवन अत्यन्त जोखिममा मात्र छैन, बरु उनीहरू प्रत्यक्ष रूपमा द्वन्द्वको रणनीतिक लक्ष्य बन्दै गएका छन्। यो प्रवृत्ति रोक्न अन्तर्राष्ट्रिय समुदायको ठोस कदम आवश्यक देखिन्छ, अन्यथा समाचार संकलन गर्ने अधिकार मात्र होइन, सत्य उजागर गर्ने क्षमता पनि धरापमा पर्न सक्छ।

अन्तर्राष्ट्रिय निन्दा र दबाब बढ्दै

गाज़ामा पत्रकारहरूले खेलेको महपूर्ण भूमिका अभिव्यक्त गर्दा, इजरायली हवाई आक्रमणले Al Jazeera का प्रमुख संवाददाता अनस अल‑शारिफसहित कम्तीमा चार पत्रकारलाई लक्षित गर्दै मारिएको घटनाले अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा व्यापक आक्रोश र निन्दा उत्पन्न भएको छ।

संयुक्त राष्ट्र र अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिक्रियाहरू

• संयुक्त राष्ट्र मानवअधिकार कार्यालयले यस आक्रमणलाई “अन्तर्राष्ट्रिय कानूनको उल्लंघन” मा श्रेणीबद्ध गर्दै कडा रूपमा निन्दा गरेको छ।

• UNESCO महासचिव ओड्रे अझुलेले अनस अल‑शारिफसहित पत्रकारहरूको हत्यालाई “अस्वीकार्य” र “अन्तर्राष्ट्रिय मानवीय कानूनविपरीत” भनेर कडा शब्दमा निन्दा गरेका छन् र विषयमा निष्पक्ष अनुसन्धानको माग गरेका छन्।

अन्य देश र क्षेत्रीय प्रतिक्रिया

• यूरोपियन सङ्घ (EU) का विदेश नीति प्रमुख काजा कलासले घटना प्रति गम्भीर ध्यानाकर्षण गराउँदै “सिधा प्रमाण प्रस्तुत गर्दा मात्र पत्रकारहरूलाई लक्षित नगर्न” भन्ने स्पष्ट सन्देश दिएका छन्।

• कतार, जहाँ अल‑जाजिराको मुख्यालय छ, का प्रधानमन्त्री तथा विदेशमन्त्री शेख मोहम्मद बिन अब्दुलरहमनले यसलाई “कल्पनाभन्दा बढी अपराध” को रूपमा कठोर शब्दमा निन्दा गरेका छन्।

• फ्रान्स, बेलायत, र अस्ट्रेलियाजस्ता देशहरूले पनि यस घटनालाई घोर रूपमा निन्दा गर्दै प्रेस स्वतन्त्रता र मानवीय सुरक्षा सुनिश्चित गर्न आह्वान गरेका छन्।

• आयरल्याण्डका प्रधानमन्त्री साइमोन ह्यारीसले यस घटनालाई “क्षेत्रका केही बाँकी रहेका पत्रकारवादी आवाजहरूलाई निस्तेज पार्ने प्रयास” भन्दै निन्दा गरेका छन्। डबलिन र बेलफास्टमा राष्ट्रव्यापी विरोध प्रदर्शनहरू पनि भएका छन्।

गाजामा भएका पत्रकार हताहत घटनाहरूले युद्ध क्षेत्रमा सत्य उजागर गर्ने आखिरी माध्यमहरूलाई नै जोखिममा पारेको छ। संयुक्त राष्ट्र, UNESCO, र प्रमुख राष्ट्रहरूबाट आएको दबाब र निन्दाले यस विषयलाई अन्तर्राष्ट्रिय मोर्चामा उजागर गरेको छ। तथापि, केवल विरोधमा मात्र सीमित न रही, वास्तविक संरक्षण र निष्पक्ष अनुसन्धान गर्दै पत्रकार सुरक्षा सुनिश्चित गर्न कडा कदम उठाउन विश्व समुदायले अब तुरुन्त गतिशीलता देखाउन जरुरी छ।