चीनका राष्ट्रपति सी जिनपिङ सन् २०१३ देखि चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी (सीपीसी) को सर्वोच्च नेतृत्व र राष्ट्राध्यक्षको भूमिकामा रहेका छन्। २०१८ मा संविधान संशोधन गरेर राष्ट्रपतिको कार्यकाल सीमा हटाएपछि उनी ‘जीवनभरको नेता’ को रूपमा चिनिन थाले। तर, पछिल्ला केही नीतिगत संकेतले अब उनी संस्थागत नेतृत्व प्रणालीतर्फ फर्कन खोजिरहेका छन् भन्ने अनुमान बढ्दो छ।
🔴 नयाँ संरचनात्मक संकेत
-
जुन ३० मा सीपीसीको पोलिटब्युरो बैठकमा पार्टीको निर्णय प्रक्रियालाई सुदृढ बनाउन नयाँ मापदण्डहरू तय गरिएका छन्।
-
बैठकमा निर्णय लिने निकायहरूको संरचना, भूमिका र कार्यसम्पादनको मापदण्डबारे छलफल भयो।
-
सी जिनपिङ स्वयम् बैठकको अध्यक्ष थिए, तर उनी यसपटक केन्द्रमा नभई व्यवस्थापन मोडल सुधारको संकेत दिन खोजिरहेका देखिन्छ।
🔴 नेतृत्व हस्तान्तरणको संकेत?
-
चीनको अर्को पार्टी कांग्रेस सन् २०२७ मा हुने तय छ, जहाँ नयाँ नेतृत्व चयन हुने सम्भावना छ।
-
सी जिनपिङले सत्ताबाट हट्ने सम्भावनालाई कतिपयले अस्वीकार गरे पनि, उनी नेतृत्व बाँडफाँडतर्फ उन्मुख भएको संकेत देखिएको छ।
-
ब्रिक्स सम्मेलन २०२४ मा उनले भाग नलिएर प्रधानमन्त्री ली छियाङलाई पठाउनु पनि यसैको संकेत मानिएको छ — यो उनको पहिलो अनुपस्थित बहुपक्षीय सम्मेलन थियो।
🔴 किन शक्ति बाँडफाँडको कुरा?
-
चीनको अर्थतन्त्र मन्दीमा, युवाहरूमा बेरोजगारी चरममा, र घरजग्गा क्षेत्र सङ्कटग्रस्त अवस्थामा छ।
-
अमेरिका र चीनबीचको व्यापार युद्ध चर्किंदै गएको छ।
-
कोभिड नीति र त्यसपछिका प्रशासनिक असफलताहरूले जनस्तरमा असन्तुष्टि बढाएको छ।
-
यस्तो अवस्थामा सी आफैं सबै कुरा नियन्त्रित गर्न नचाहेको र एजेन्डा कार्यान्वयनको लागि प्रणाली निर्माण गर्न खोजेको विश्लेषण गरिएको छ।
🔴 सी जिनपिङको शक्ति विस्तारको विगत
-
२०१२ मा सत्तामा आएपछि सी जिनपिङले शक्तिको तीव्र केन्द्रीकरण गरे।
-
भ्रष्टाचारविरुद्ध अभियानमार्फत २० लाखभन्दा बढी अधिकारीलाई कारबाही गरियो, दर्जनौं पोलिटब्युरो सदस्य र सैन्य अधिकारी जेल पुगे।
-
२०१६ मा पार्टीको “मुख्य नेता” को मान्यता पाएका उनी माओत्सेतुङपछि यो उपाधि पाउने पहिलो व्यक्ति हुन्।
-
२०२२ मा तेस्रो कार्यकालका लागि महासचिव र २०२३ मा राष्ट्रपतिको रूपमा पुनः शपथ लिएर उनले दुई कार्यकालको परम्परा तोडे।
🔴 विपक्षी र जोखिम
-
सी जिनपिङको विपक्षी पक्ष अझै सक्रिय छ। पूर्व राष्ट्रपति हु जिन्ताओ नेतृत्वको शान्त विपक्षी धार अहिले पनि पार्टी भित्रै कायम छ।
-
सी जिनपिङले यति गहिरो जरा गाडिसकेका छन् कि नयाँ नेतृत्वको खोज सजिलो हुनेछ भन्ने ग्यारेन्टी छैन।
-
यदि शक्ति हस्तान्तरण असफल भयो भने, यसले आन्तरिक कलह, जनआक्रोश र शासन अस्थिरता निम्त्याउने जोखिम पनि छ।
🔴 निष्कर्ष
सी जिनपिङले चीनको शासनशैलीलाई व्यक्तिगत नेतृत्वबाट संस्थागत मोडलमा लैजाने रणनीति थालेको देखिन्छ। तर शक्ति नियन्त्रण अझै पनि उनको हातमै छ। यदि २०२७ सम्मको योजनाबद्ध शक्ति हस्तान्तरणले सन्तुलित शासन दिन सकेन भने, यो चीनको लागि ठूलो राजनीतिक संकट बन्न सक्ने सम्भावना विश्लेषकहरूले औंल्याएका छन्।
📝 टिप्पणीः
यो संक्रमणकालीन रणनीति सफल भयो भने, चीन विश्वका लागि नयाँ प्रकारको ‘सत्ताको हस्तान्तरण मोडल’ को उदाहरण बन्न सक्छ — जहाँ एक सशक्त शासक क्रमिक रूपमा संस्थागत शासन प्रणालीमा रूपान्तरण हुन्छन्। तर यदि असफल भयो भने, चिनियाँ राजनीतिक स्थायित्वमा ठूलो आँधी आउन सक्छ।
(१० भाषामा अमेरिकाबाट प्रकाशित, निष्पक्ष, स्वतन्त्र, संसारका १७५ भन्दा बढी देशमा पढिने पत्रिका)
प्रतिक्रिया