नेपाल आज यस्तो अवस्थामै पुगेको छ जहाँ भारतको सामान्य तहको कर्मचारी नेपाल आउँदा समेत हाम्रो राष्ट्रका सर्वोच्च पदाधिकारीहरूले ‘जिउ हजुर’ गर्दै स्वागत गर्नुपर्ने बाध्यता देखिन्छ। राष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, मन्त्री, विपक्षी नेता सबै एकै स्वरमा विदेशी कर्मचारीलाई सम्मानको ओत लागेर दौडधुप गर्ने परिपाटीले नेपालको राष्ट्रिय गरिमा कता हरायो भन्ने प्रश्नलाई टड्कारो पारेको छ।
राष्ट्रको स्वाभिमान राष्ट्राध्यक्ष र प्रधानमन्त्रीका आचरणले झल्काउनुपर्ने हो। तर नेपालमा त उल्टै विदेशी कर्मचारीसमक्ष आत्मसमर्पणको झुकाव देखिन्छ। यसले केवल शिष्टाचारको सीमा नाघेको छैन, बरु नेपाललाई अन्तर्राष्ट्रिय जगतमा कमजोर र निर्भर राष्ट्रको हैसियतमा उभ्याइदिएको छ। यस्तो अभ्यासले नेपालको स्वतन्त्र पहिचानलाई प्रश्नचिन्हमा पुर्याइरहेको छ।
भारतसँगको सम्बन्ध हाम्रो लागि अस्वीकार गर्न नसकिने यथार्थ हो। भौगोलिक, सांस्कृतिक र आर्थिक पक्षबाट नेपाल–भारत सम्बन्ध गहिरो छ। तर, सम्बन्ध बराबरीमा हुनुपर्ने हो। बराबरीको आधारमा संवाद र सहयोग हुनु पर्ने ठाउँमा जबरजस्ती ‘हजुरिया संस्कार’लाई अघि बढाउँदा त्यो सम्बन्ध मित्रतामा होइन, मालिक–नोकरको शैलीमा परिणत हुन्छ। यो केवल असमान होइन, अपमानजनक हो।
नेपालका नेताहरूको आत्मविश्वास दिनप्रतिदिन हराउँदै गएको जस्तो देखिन्छ। जनताबाट चुनिएका नेताहरू विदेशी कर्मचारीको सामुन्ने आत्ममुग्धतापूर्वक झुकिरहनु केवल व्यक्तिगत स्वार्थको संकेत मात्र होइन, राष्ट्रिय अस्मितामाथिको प्रहार हो।
यो प्रवृत्तिले स्पष्ट देखाउँछ — हाम्रो नेतृत्वले स्वाभिमानभन्दा पद र कुर्सीलाई ठूलो मानेको छ। जनताको हित र राष्ट्रको प्रतिष्ठा सँगै राख्नुपर्ने बेलामा नेताहरू विदेशी कर्मचारीलाई नै ठूलो ठानिरहेका छन्। यसले जनतालाई हतोत्साहित बनाएको छ।
नेपाल अब आत्मावलोकन गर्नुपर्ने बेला आएको छ। विदेशी कर्मचारीलाई ‘जिउ हजुर’ गर्दै राष्ट्रको गरिमा बेच्ने दिन सकिनैपर्छ। आत्मसम्मानसहितको कूटनीति मात्र साँचो स्वतन्त्रताको पहिचान हो।
अन्ततः प्रश्न यही हो — के नेपाल यति निर्बल भइसकेको हो कि विदेशी कर्मचारीलाई पूजा गरेर मात्र सम्बन्ध टिकाउने अवस्था आएको हो ? यदि हो भने यो हाम्रो इतिहास, हाम्रो बलिदान र हाम्रो राष्ट्रिय गौरवमाथि ठूलो व्यंग्य हो।
अब जनताले उठ्नुपर्छ, नेताहरूलाई स्मरण गराउनुपर्छ — यो देश कुनै विदेशीको कृपा होइन, आफ्नै बलिदान र रक्तस्नानले बनाइएको स्वतन्त्र राष्ट्र हो। ‘जिउ हजुर’ संस्कृतिले होइन, आत्मसम्मान र बराबरी सम्बन्धले मात्र नेपालको भविष्य सुरक्षित हुन्छ।
(१० भाषामा अमेरिकाबाट प्रकाशित, निष्पक्ष, स्वतन्त्र, संसारका १७५ भन्दा बढी देशमा पढिने पत्रिका)
प्रतिक्रिया