टेक अर्बपति एलन मस्कले अमेरिका अहिलेको दुईदलीय प्रणालीबाट थकित भइसकेको बताएका छन् र त्यसको विकल्पस्वरूप नयाँ राजनीतिक दल गठन गरेका छन्। शनिबार सामाजिक सञ्जाल ‘एक्स’ (पूर्व ट्विटर) मा मस्कले ‘अमेरिका पार्टी’ नामक नयाँ दलको घोषणा गरे।

उनले उक्त घोषणा ‘भ्रष्ट राजनीतिक संरचना’ विरुद्धको सीधा प्रतिक्रिया भएको बताए, जुन अब अमेरिकी जनताको प्रतिनिधि नरहेको उनको भनाइ छ।

यो घोषणा जुलाई ४ (स्वतन्त्रता दिवस) मा मस्कले ‘एक्स’ मा राखेको सर्वेक्षणपछि आएको हो, जहाँ उनले मतदातालाई सोधे — “के तपाईंहरू दुईदलीय (कसैले भनेको जस्तै युनिपार्टी) प्रणालीबाट स्वतन्त्रता चाहनुहुन्छ?”

उक्त सर्वेक्षणमा १२ लाखभन्दा बढी मत खसेको थियो, जसमा ६५.४% ले “हो” भनी जवाफ दिएका थिए।

मस्कले लेखे: “२:१ को अनुपातमा तपाईंहरूले नयाँ राजनीतिक दल चाहनुभएको संकेत दिनुभयो — र अब तपाईंलाई त्यो दल प्राप्त हुँदैछ। हाम्रो देशलाई बर्बादीमा लैजाने विर्थ खर्च र भ्रष्टाचारको मामलामा हामी लोकतन्त्र नभई एकदलीय शासनमा बाँचिरहेका छौं। आज ‘अमेरिका पार्टी’ गठन भएको छ — तपाईंको स्वतन्त्रता फिर्ता ल्याउन।”

‘बिग, ब्यूटिफुल बिल’ पारित भएपछि दल घोषणा

मस्कको यो घोषणा राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले ‘बिग, ब्यूटिफुल बिल’ मा हस्ताक्षर गरेकै भोलिपल्ट सार्वजनिक भएको हो। ३.३ ट्रिलियन डलरको उक्त ऐतिहासिक विधेयकमा कर कटौती, पूर्वाधार खर्च तथा प्रोत्साहन प्याकेजहरू समावेश छन्।

यद्यपि मस्कले उक्त विधेयकको सीधा आलोचना गरेका छैनन्, उनले पूर्वमा दुई प्रमुख पार्टीहरूको अनियन्त्रित खर्चले अमेरिकी अर्थतन्त्रको दीर्घकालीन भविष्य संकटमा पार्ने चेतावनी दिँदै आएका थिए।

नयाँ दलको लक्ष्य

मस्कले भने अनुसार, ‘अमेरिका पार्टी’ प्रारम्भिक चरणमा अमेरिकी संसदका केही मुख्य सिटहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्नेछ। पार्टीको उद्देश्य यस्तो ‘स्विङ ब्लक’ तयार पार्नु हो, जसले रिपब्लिकन र डेमोक्र्याट दुवैका चरम नीतिहरूलाई रोक्ने शक्ति राखोस्।

तर मस्कको नयाँ दलले दक्षिणपन्थी मत विभाजन गराउने भन्दै केही आलोचकले चिन्ता व्यक्त गरेका छन्। दक्षिणपन्थी टिप्पणीकार शन फराशले लेखे: “तपाईंको तेस्रो दलले दायाँपन्थी मत तोडफोड गर्छ र डेमोक्र्याटलाई जित सजिलो बनाउँछ।”

अन्य केहीले भने मस्कलाई रिपब्लिकन पार्टीभित्रै सुधार ल्याउनेतर्फ ध्यान दिन आग्रह गरेका छन्।

तेस्रो दलको चुनौती

अमेरिकामा तेस्रो दलहरूको यात्रा सजिलो छैन। इलेक्ट्रल कलेज प्रणाली, विजेता सबै पाउने चुनावी प्रणाली र कड्का मतपत्र पहुँच कानुनले नयाँ दलहरूलाई प्रतिस्पर्धा गर्न कठिन बनाउँछ।

१९९२ मा रोस पेरोटको स्वतन्त्र उम्मेदवारका रूपमा राष्ट्रपति चुनावमा भाग लिएको प्रयास सबैभन्दा प्रभावशालीमध्ये एक हो। उनले लगभग १९% लोकप्रिय मत पाएका थिए तर एकपनि इलेक्ट्रल कलेज मत जित्न सकेनन्। त्यसपछि राल्फ नेडर (हरित दल), ग्यारी जोनसन (लिबर्टेरियन पार्टी) जस्ता उम्मेदवारहरूले प्रयास गरे पनि राष्ट्रपति जित्ने स्तरमा पुग्न सकेका छैनन्।

निष्कर्ष

एलन मस्कले घोषणा गरेको ‘अमेरिका पार्टी’ अमेरिकाको राजनीतिक परिदृश्यमा नयाँ तर रोचक मोडको सुरुवात हो। यद्यपि यसको प्रभाव कति गहिरो हुनेछ भन्ने कुरा आगामी दिनमा देखिनेछ, तर यसले अमेरिकी राजनीति र विशेषगरी ट्रम्प नेतृत्वको रिपब्लिकन पार्टीसँगको सम्बन्धमा निश्चित तनाव उत्पन्न गराएको छ।