NATO सम्मेलनमा ट्रम्पको प्रशंसा, इरानमाथिको आक्रमण र युद्धविराममा भूमिका उच्च मूल्यांकन

२०२५ को NATO सम्मेलनमा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पलाई इरानको आणविक पूर्वाधारमाथि गरिएको आक्रमण र इजरायल–इरान युद्धविराममा खेलेको भूमिकाका लागि प्रशंसा गरिएको छ। सम्मेलनका उद्घाटनमै NATO महासचिव मार्क रुट्टेले ट्रम्पलाई “शक्तिशाली व्यक्ति” र “शान्तिका अग्रदूत” को रूपमा सम्मान गरे।

रुट्टेले भने, “म तपाईंको इरानप्रतिको निर्णायक कदमलाई मान्यता दिन चाहन्छु। तपाईं बलशाली व्यक्ति हुनुहुन्छ, तर त्यति नै शान्तिप्रेमी पनि। तपाईंले इजरायल र इरानबीच युद्धविराम गराउनु भयो—म यसको लागि तपाईंलाई खुलेर प्रशंसा गर्न चाहन्छु। यो सिङ्गो संसारकै लागि महत्वपूर्ण कदम हो।”

सम्मेलनमा ट्रम्प र रुट्टेबीच भेटवार्ता भएको थियो, जुन २०२५ जुन २५ मा नेदरल्यान्ड्सको हेगमा सम्पन्न भएको थियो।

इरानमाथिको कारबाहीको समर्थन

सम्मेलनमा सहभागी हुन नेदरल्यान्ड्स जाँदै गर्दा ट्रम्पले Truth Social मा रुट्टेले पठाएका केही सन्देशहरू सार्वजनिक गरेका थिए। रुट्टेले लेखेका थिए, “इरानमाथि तपाईंले चालेको निर्णायक कदम साँच्चै असाधारण थियो, जुन अरु कसैले गर्ने साहस देखाएनन्। तपाईंको निर्णयले हामी सबैलाई सुरक्षित बनाएको छ।”

रक्षा खर्च र NATO भित्रको सफलता

रुट्टेले ट्रम्पको अर्को कदमको पनि प्रशंसा गरे—NATO सदस्य राष्ट्रहरूसँग रक्षा बजेट वृद्धिमा सहमति जुटाउनु। रुट्टेले लेखे, “स्पेन बाहेक सबै राष्ट्रहरू आफ्नो GDP को ५% रक्षा क्षेत्रमा खर्च गर्न तयार भएका छन्। यो विगतका कुनै पनि अमेरिकी राष्ट्रपतिले गर्न नसकेको कुरा हो, जुन तपाईंले सम्भव बनाउनु भयो।”

इरानमाथिको आक्रमणमा मिश्रित प्रतिक्रिया

इरानको आणविक संरचनामाथि अमेरिकी आक्रमणपछि NATO सदस्य देशहरूबाट मिश्रित प्रतिक्रिया आएको छ। केही देशले तनाव न्यूनीकरणको माग गरे पनि धेरैले आणविक इरानले विश्व सुरक्षामा पुर्‍याउने खतरा स्वीकारे।

बेलायतका प्रधानमन्त्री कियर स्टार्मरले X (ट्विटर) मा लेखे, “इरानको आणविक कार्यक्रम अन्तर्राष्ट्रिय सुरक्षाका लागि गम्भीर खतरा हो। इरानलाई कहिल्यै आणविक हतियार बनाउन दिनुहुन्न। अमेरिकी कदमले त्यो खतरा कम गर्न प्रयास गरेको हो। तर, मध्यपूर्व अझै अस्थिर अवस्थामा छ। हामी इरानलाई वार्ताको मेचमा फर्किन र संकट समाधानका लागि कूटनीतिक बाटो रोज्न आग्रह गर्छौं।”

क्यानडाको प्रतिक्रिया

क्यानडाका प्रधानमन्त्री मार्क कार्नीले पनि यस्तै अभिव्यक्ति दिएका छन्। उनले भने, “G7 राष्ट्रहरूले कनानास्किसमा सहमति गरेको अनुरूप, इरानी संकटको समाधानले मध्यपूर्वमा झनै ठूलो स्तरको शान्ति स्थापना गर्नुपर्छ, जसमा गाजामा युद्धविराम पनि समावेश हुनु पर्छ।”

इरानमाथिको अमेरिकी आक्रमण र ट्रम्पको सक्रिय कूटनीतिक प्रयासले NATO सम्मेलनमा उनीप्रतिको धारणा बलियो बनाएको देखिन्छ। यद्यपि, अन्तर्राष्ट्रिय जगत अझै तनाव न्यूनीकरण र दीर्घकालीन समाधानका उपायहरू खोज्न दबावमा छ।

इरानले भन्यो: अमेरिकी हवाई आक्रमणले आणविक संरचनामा ‘गम्भीर क्षति’ पुर्‍यायो

इरानी विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता इस्माईल बाघाईले अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको प्रशासनद्वारा गरिएको हवाई आक्रमणपछि इरानका आणविक संरचनाहरूमा “गम्भीर क्षति” पुगेको बताएका छन्।

बुधवार अल जजिरासँगको अन्तर्वार्तामा बाघाईले विवरण दिन नमाने पनि अमेरिकाबाट आइतवार गरिएको B-2 बमवर्षक विमानमार्फत ‘बंकर बस्टर’ बम प्रयोग गरी गरिएका आक्रमण निकै असरदार भएको स्वीकार गरे।

उनले भने, “हाम्रा आणविक संरचनाहरूमा गम्भीर क्षति पुगेको छ, यो निश्चित कुरा हो।”

NATO सम्मेलनमा ट्रम्पको प्रशंसा, इरानमाथिको अमेरिकी आक्रमण निर्णायक कदम

२०२५ को जुन २५ मा नेदरल्यान्ड्सको हेगमा सम्पन्न NATO सम्मेलनमा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पलाई इरानका आणविक संरचनामाथि गरिएको हवाई आक्रमण र इजरायल–इरानबीच युद्धविराम गराएको भूमिकाका लागि उच्च सम्मान प्राप्त भयो। NATO महासचिव मार्क रुट्टेले ट्रम्पलाई “बलशाली व्यक्ति” र “शान्तिकामी नेता”को रूपमा वर्णन गर्दै भने:

“इरानमा तपाईंको निर्णायक कदमका लागि धन्यवाद दिन चाहन्छु। तपाईं शक्तिको प्रतीक हुनुहुन्छ, तर एकैसाथ शान्तिका पक्षधर पनि। इजरायल र इरानबीच युद्धविराम गराउन सफल हुनु भएकोमा तपाईंलाई विशेष प्रशंसा दिन चाहन्छु—यो सिङ्गो संसारका लागि महत्वपूर्ण कुरा हो।”

रुट्टेले ट्रम्पको अर्को सफलता—NATO राष्ट्रहरूलाई आफ्नो GDP को ५% रक्षा क्षेत्रमा खर्च गर्न राजी गराएको कुराको पनि प्रशंसा गरे। “स्पेन बाहेक सबै देशले सहमति जनाएका छन्,” भन्दै उनले ट्रम्पले दशकौं यता कुनै पनि अमेरिकी राष्ट्रपतिले गर्न नसकेको उपलब्धि हासिल गरेको बताए।

इस्राएली परमाणु ऊर्जा आयोगले एक विज्ञप्तिमा उल्लेख गरेको छ कि अमेरिकी B-2 बमवर्षकद्वारा फोर्डो, नताञ्ज र इस्फहानमा गरिएका आक्रमणहरूले इरानको आणविक कार्यक्रमलाई “धेरै वर्षसम्म पछाडि धकेलेको” छ।

“फोर्डोमा गरिएको विनाशकारी आक्रमणले साइटको महत्त्वपूर्ण पूर्वाधार ध्वस्त पार्‍यो र समृद्धिकरण केन्द्र पूर्णरूपमा प्रयोगविहीन बनाएको छ,” आयोगले भन्यो।

“यदि इरानले आणविक सामग्री पुनः प्राप्त गर्न सकेन भने यो उपलब्धि स्थायी हुन सक्छ।”

इरानको आक्रोश: NATO महासचिव रुट्टेको सन्देश ‘लज्जास्पद’

इरानी विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ता इस्माईल बाघाईले ट्रम्पलाई पठाइएको रुट्टेको सन्देशलाई “लज्जास्पद र आपत्तिजनक” भनेका छन्। रुट्टेले ट्रम्पलाई लेखेका थिए:

“इरानमाथिको निर्णायक कारबाहीका लागि बधाई र धन्यवाद। त्यो साँच्चै असाधारण कदम थियो—जुन अरुले गर्न हिम्मत गरेनन्।”

यो सन्देशलाई ट्रम्पले Truth Social मा सार्वजनिक गरेपछि बाघाईले प्रतिक्रिया दिए:

“एक सार्वभौम राष्ट्रमाथि गरिएको आक्रमणलाई ‘असाधारण उपलब्धि’ भन्दै प्रशंसा गर्नु घृणित र गैर-जिम्मेवार कार्य हो। अन्यायको समर्थन गर्नेहरू इमानदार हुन सक्दैनन्।”

रूसको स्पष्टिकरण: ‘इरानलाई आणविक हतियार दिने योजना छैन’

रूसका पूर्वराष्ट्रपति तथा हालका सुरक्षा परिषद्का उपाध्यक्ष दिमित्री मेदभेदेभले ट्रम्पको आलोचना पछि स्पष्ट पारे कि रूसको इरानलाई आणविक हतियार दिने कुनै योजना छैन।

“हामी आणविक अप्रसार सन्धिका पक्षधर हौं। इजरायलजस्तै होइन,” मेदभेदेभले भने।

ट्रम्पले अघिल्लो दिन Truth Social मा लेखेका थिए:
“के मैले सुनेको सही हो? मेदभेदेभले इरानलाई आणविक हतियार दिने कुरा गरे? यदि हो भने तुरुन्त पुष्टि गर्नू!”

इरानले तीनजना जासुसलाई मृत्युदण्ड दियो

इरानले बुधबार तीन जनालाई इजरायलको लागि जासुसी गरेको आरोपमा झुण्ड्याएर मृत्युदण्ड दिएको छ। मारिएका व्यक्तिहरूमा आजाद शोझाई, इद्रिस आली, र इराकी नागरिक रसूल अहमद रसूल थिए।

उनीहरूलाई पश्चिम अजरबैजान प्रान्तको उर्मिया जेलमा फाँसी दिइएको हो। सरकारी समाचार संस्था IRNA का अनुसार, उनीहरूले “हत्या गर्ने उपकरणहरू” इरानमा भित्र्याएको आरोप थियो। युद्ध सुरु भएयता जासुसी अभियोगमा मृत्युदण्ड पाउनेहरूको संख्या ६ पुगेको छ।

इरानमाथिको अमेरिकी आक्रमणले विश्व कूटनीतिमा ठूलो तरंग ल्याएको छ। ट्रम्पलाई NATO मा प्रशंसा गरिएको छ, तर इरान र रूसले आक्रोश व्यक्त गरेका छन्। इजरायली विश्लेषण अनुसार, इरानको आणविक क्षमता पछाडि धकेलिएको छ भने IAEA अझै पनि हराएको युरेनियमको खोजीमा जुटेको छ। परिस्थिती अझै तनावपूर्ण छ।

अन्तर्राष्ट्रिय परमाणु ऊर्जा एजेन्सी (IAEA) का प्रमुख ग्रोसीले भने: “इरानको ९०० पाउन्ड युरेनियम कहाँ छ भन्ने थाहा छैन”

अन्तर्राष्ट्रिय परमाणु ऊर्जा एजेन्सी (IAEA) का महानिर्देशक राफाएल मारियानो ग्रोसीले भनेका छन् कि उनको एजेन्सीलाई लगभग ९०० पाउन्ड सम्भावित रूपमा समृद्ध युरेनियम अहिले कहाँ रहेको छ भन्नेबारे जानकारी छैन। इरानका अधिकारीहरूले अमेरिकी आक्रमणको सम्भावनालाई देखाएर यसलाई ‘सुरक्षाका उपाय स्वरूप’ सारिएको बताएका थिए।

ग्रोसीले फक्स न्यूजको ‘द स्टोरी विद मार्था म्याक्कालम’ कार्यक्रममा मंगलवार सहभागी हुँदै उक्त युरेनियम, अमेरिकी हवाई आक्रमण, र इरानको आणविक स्थापनाबारे टिप्पणी गरेका हुन्।

शनिबार अमेरिकाले इरानको तीन प्रमुख आणविक साइटहरू — फोर्डो, नताञ्ज र इस्फहानमा लक्षित रूपमा हवाई आक्रमण गरेको थियो।

नताञ्जमा गम्भीर क्षति, इस्फहान पनि प्रभावित

ग्रोसीका अनुसार नताञ्ज केन्द्र सबैभन्दा पहिला लक्षित भयो र त्यहाँ रहेको एउटा सेंट्रिफ्युज हलमा “अत्यन्त गम्भीर क्षति” पुगेको छ, जहाँ युरेनियम समृद्धि भइरहेको थियो। इस्फहानमा पनि क्षति पुगेको छ तर त्यहाँ कोही निरीक्षण गर्न भित्र गइसकेका छैनन्।

९०० पाउन्ड युरेनियमको अज्ञात स्थान

मार्था म्याक्कालमले इस्फहान नजिकको प्राचीन साइटमा युरेनियम सारिएको भन्ने उनको अघिल्लो अभिव्यक्तिबारे सोध्दा ग्रोसीले भने, “हामी IAEA हौं, अनुमानको आधारमा कुरा गर्दैनौं। त्यो युरेनियम अहिले कहाँ छ भन्नेबारे हामीसँग कुनै निश्चित जानकारी छैन।”

इरानी अधिकारीहरूले भनेको अनुसार, उनीहरूले सुरक्षाका नाममा सामग्रीलाई सारिरहेका थिए — तर कता, कसरी, भन्ने प्रस्ट छैन।

ग्रोसीले थपे, “तपाईंले जस्तै हामीले पनि सोध्दै आएका छौं — त्यो युरेनियम कहाँ गयो? यसको एक मात्र उत्तर भनेको निरीक्षण पुनः सुरु गर्न अनुमति दिनु हो। यसले सबैको हितमा काम गर्नेछ।”

ग्रोसी: “मेरो जिम्मेवारी हो, इरानमा भएको प्रत्येक ग्राम युरेनियमको लेखाजोखा राख्नु”

अमेरिकी उपराष्ट्रपति जे.डी. भान्सले भनेका थिए, “६०% युरेनियम भए पनि इरानसँग त्यसलाई ९०% मा रुपान्तरण गर्ने क्षमता छैन भने, उनीहरू आणविक हतियार बनाउन असमर्थ छन्।” यसमा ग्रोसीले सहमति जनाउँदै भने, “६०% भनेको ९०% होइन, त्यसमा म विवाद गर्दिन।”

तर उनले जोड दिए, “प्रमुख कुरा भनेको त्यो युरेनियम सारिएको हो वा होइन भन्ने यकिन गर्नु हो। मेरो जिम्मेवारी भनेको इरान वा अरू जुनसुकै देशमा पनि रहेको प्रत्येक ग्राम युरेनियम ट्र्याक गर्नु हो।”

IAEA: ‘इरानको आणविक कार्यक्रम पूर्णतः शान्तिपूर्ण छ भन्ने पुष्टि गर्न सकिने अवस्था छैन’

ग्रोसीले अन्त्यमा भने, “यो अनुसन्धान इरानमाथिको भेदभाव होइन, तर अन्तर्राष्ट्रिय उत्तरदायित्व हो। जबसम्म निरीक्षण गतिविधि पुनः सुरु हुँदैन, तबसम्म शंकाहरू हट्दैनन्।”

यसैबीच, अन्य रिपोर्टहरूमा उल्लेख छ कि IAEA ले इजरायली राष्ट्रपतिसँग सम्पर्क गरी नताञ्ज केन्द्रमा गम्भीर क्षति भएको जानकारी दिएको थियो।

यो अवस्थामा, मध्यपूर्वमा स्थायित्व ल्याउन निरीक्षण, कूटनीति र पारदर्शिता अनिवार्य देखिन्छ।