इजरायल–इरान तनाव चुलियो: आक्रमण, प्रतिआक्रमण, र गम्भीर चेतावनीहरू
इजरायली सेनाले जनाएको छ कि इरानले इजरायलतर्फ झण्डै १०० वटा ड्रोन प्रक्षेपण गरेको छ, जसमा धेरैजसो ड्रोनहरू आकाशमै खसालिएका छन्। इरानको यो जवाफी कदम इजरायलले रातभर इरानी भूमिमा आक्रमण गरेपछि आएको हो।
इजरायली रक्षा बल (IDF) का अनुसार, इरानका आणविक स्थलगत संरचनाहरूमाथि लक्षित गरी आक्रमण गरिएको थियो। यस क्रममा इरानको क्रान्तिकारी गार्डका प्रमुख होसेन सलामीसहित अन्य वरिष्ठ कमान्डरहरू मारिएको दाबी इजरायलले गरेको छ।
इरानी सरकारी स्रोतहरूले भने छ जना आणविक वैज्ञानिक मारिएको पुष्टि गरेका छन्। साथै, इरानको सरकारी टेलिभिजनका अनुसार, आक्रमणमा बालबालिकासहित सर्वसाधारणको पनि ज्यान गएको छ – यद्यपि यो विवरण स्वतन्त्र रूपमा पुष्टि भएको छैन।
यता अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले इरानलाई आणविक कार्यक्रमबारे सम्झौता गर्न आग्रह गरेका छन्। उनले चेतावनी दिँदै भने, “यदि सम्झौता भएन भने इजरायलको थप क्रूरतापूर्ण हमला हुनेछ।” इरानले अमेरिकामाथि इजरायली हमलामा साथ दिएको आरोप लगाए पनि अमेरिकाले यस आरोपलाई अस्वीकार गरेको छ।
विश्लेषण अनुसार
बीबीसीका सुरक्षाविशेषज्ञ फ्र्यांक गार्डनरका अनुसार, इजरायलले निकै ठूलो जोखिम लिएको छ। पत्रकार पॉल एडम्सले भनेका छन्, इजरायलका थप आक्रमणहरूका योजना बनिरहेको संकेतहरू देखिन थालेका छन्।
इजरायल र इरानबीच वर्षौँदेखि चलिरहेको ‘छायाँ युद्ध’ गत वर्ष पहिलोपटक खुला सैन्य झडपमा परिणत भएको थियो – विशेषतः २०२४ को अप्रिल र अक्टोबर महिनामा दुबै मुलुकले एक अर्कालाई सिधा आक्रमण गरेका थिए।
इजरायल–इरान युद्ध : जेरुसेलमदेखि तेहरानसम्मको चर्किएको तनाव
🔺 प्रमुख घटनाक्रमहरू
-
इजरायलले ‘Operation Rising Lion’ सुरू गर्यो
– इजरायली सेनाले इरानको आणविक तथा सैन्य ठेगानाहरूमा ठूलो मात्रामा हवाई आक्रमण गरेको पुष्टि गरेको छ।
– राजधानी तेहरान, नताञ्ज, तब्रीज, पिरानशहर र कर्मानशाहजस्ता प्रमुख स्थानमा आक्रमण गरिएको छ।
– इरानको क्रान्तिकारी गार्ड (IRGC) का वायुसेना प्रमुख जनरल अमिर अली हाजिजादेहसहित उच्च तहका वैज्ञानिक र सैनिक कमान्डरहरू मारिएको दाबी।
-
इरानको जवाफी प्रतिक्रिया
– इरानले झन्डै १०० ड्रोन इजरायलतर्फ पठाएको थियो, जसको धेरैजसो इजरायली वायु सुरक्षा प्रणालीले आकाशमै खसालेको बताइएको छ।
– सर्वोच्च नेता अयातोल्लाह खामेनेईले “गम्भीर बदला” को चेतावनी दिएका छन्।
-
जेरुसेलमको अवस्था
– इजरायलका बासिन्दा सामान्य जीवनमा फर्किंदै छन्। एक स्थानीय बासिन्दा गाबीले भने, “हामी यस्ता कुरामा बानी परिसक्यौं।”
– रक्षा मन्त्री इस्राएल काट्जले ‘विशेष आपतकाल’ घोषणा गरेका छन्।
-
नताञ्ज आणविक केन्द्रमा ठूलो क्षति
– नताञ्ज, जुन इरानको सबैभन्दा ठूलो यूरेनियम प्रशोधन केन्द्र हो, त्यहाँको संरचना “गम्भीर रूपले ध्वस्त” भएको IDF ले दाबी गरेको छ।
– अन्तर्राष्ट्रिय आणविक ऊर्जा एजेन्सी (IAEA) ले केन्द्रमा आक्रमण पुष्टि गरे पनि विकिरण स्तर भने बढेको छैन भनिएको छ।
-
डोनाल्ड ट्रम्पको चेतावनी
– अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पले भने, “इरानसँग अहिले दोस्रो मौका छ। सम्झौता गर, होइन भने अझै ‘क्रूरतापूर्ण’ आक्रमण हुन्छ।”
– उनले Truth Social मा लेखे, “मैले ६० दिनको अल्टिमेटम दिएको थिएँ – आज ६१औं दिन हो।”
-
इरानी परराष्ट्र मन्त्रीको प्रतिक्रिया
– अब्बास अराक्चीले संयुक्त राष्ट्रलाई पत्र लेख्दै भनेका छन्, “इजरायली आक्रमण भनेको हाम्रो सार्वभौमिकताको खारेज हो, यो युद्धको घोषणा हो।”
– उनले सुरक्षा परिषद्मा तुरुन्त छलफलको माग गरेका छन्।
-
अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिक्रिया
– IAEA प्रमुख राफाएल ग्रोसी: “कुनै पनि परिस्थिति वा सन्दर्भमा आणविक केन्द्रमाथि आक्रमण गर्नु अत्यन्त चिन्ताजनक हो।”
– रूस: क्रेमलिनले ‘चर्किएको तनावप्रति गहिरो चिन्ता’ व्यक्त गर्दै संयम अपनाउन आग्रह।
– संयुक्त राष्ट्र संघ र अन्य संस्थाहरूले तनाव नबढाउन आग्रह गरेका छन्।
-
बीबीसीका विश्लेषक फ्र्यांक गार्डनर भन्छन्, “इजरायलले ठूलो जोखिम उठाएको छ – तर इरानको नेतृत्व बाँकी रहेमा, उनीहरू अझ छिटो आणविक हतियारको खोजमा लाग्न सक्छन्।”
-
पल एडम्सका अनुसार, “इजरायलले एयर डिफेन्स प्रणालीहरू ध्वस्त पार्दै थप आक्रमणको तयारी गरिरहेको छ।”
-
इजरायलले इरानलाई कसरी झुक्यायो?
इजरायली सुरक्षास्रोतले Fox News लाई बताएअनुसार, इजरायली गुप्तचरीको सहायताले उनीहरूले इरानको वायुसेनाका शीर्ष कमान्डरहरूलाई एकै ठाउँमा छलफल गर्न बाध्य पारे।
“हामीले पूर्व योजना अनुसार यस्ता गतिविधि गर्यौं जसले उनीहरूको व्यवहारलाई असर पार्नेछ भन्ने थाहा थियो,” अधिकारीले भने।
“हामीलाई थाहा थियो उनीहरूलाई कहाँ बोलाउने र त्यहाँ नै कसरी राख्ने।”
त्यसपछिका हवाई आक्रमणहरू पूर्व अपेक्षाभन्दा पनि धेरै सफल भएको इजरायली पक्षको दाबी छ।
आक्रमणमा इजरायलमाथि लक्षित गरिएका हवाई सुरक्षा प्रणाली र ब्यालेस्टिक मिसाइलहरूलाई पनि नष्ट गरिएको जनाइएको छ।
✈️ इजरायली आक्रमणपछि चार देशको आकाशमार्ग बन्द, विमानहरू मोडिए
इजरायली आक्रमणपछिको जोखिमका कारण अन्तर्राष्ट्रिय एयरलाइन्सहरूले इजरायल, इराक, जोर्डन र इरानको आकाश मार्गबाट उडान टारेका छन्।
Flightradar24 का अनुसार, यी देशहरूको वायुमण्डल अस्थायी रूपमा बन्द गरिएको छ।
इजरायली यातायात मन्त्रालयले भनेको छ,
“यात्रु र विमानलाई सुरक्षित राख्नको लागि आकाशमार्ग बन्द गरिएको हो। बेन गुरियन विमानस्थलबाट उड्न चाहने यात्रुहरूलाई घरमै बस्न अनुरोध गरिएको छ।”
☠️ वरिष्ठ इरानी सैन्य नेताहरू मारिए
इजरायली आक्रमणमा इरानका दुई ठूला सैन्य कमान्डरहरूको मृत्यु भएको छ:
फ्रान्सका राष्ट्रपति म्याक्रोनको अपिल: ‘अत्यधिक संयमता अपनाउनुहोस्’
फ्रान्सेली राष्ट्रपति इम्यानुएल म्याक्रोनले इजरायलको आक्रमणपछि प्रतिक्रिया दिँदै भने:
“क्षेत्रीय शान्ति र सुरक्षा हाम्रो मार्गनिर्देशक हुनुपर्छ।”
उनले इरानको आणविक हतियार कार्यक्रमको विरोध दोहोर्याए पनि सबै पक्षलाई “अत्यधिक संयमता र तनाव नबढाउने” आग्रह गरेका छन्।
साथै, उनले फ्रान्सेली नागरिक र कूटनीतिज्ञहरूको सुरक्षा सुनिश्चित गर्न “आवश्यक सबै कदम चालिने” बताए।
🕊️ इजरायली राजदूतको सन्देश: “शक्तिबाट शान्तिको खोजी गरिन्छ”
अमेरिकास्थित इजरायली राजदूत येचिएल लाइटरले भिडियो सन्देशमार्फत भने:
“यदि इरानले आणविक हतियार पाएको भए, इजरायलको अन्त्य भइसकेको हुने थियो।”
“हामी जीवनका लागि घर फर्किएका हौं, शान्तिका लागि पनि। तर त्यो शान्ति शक्तिको माध्यमबाट खोजिन्छ, जुनसुकै मूल्य चुकाएर पनि।”
नेपालले इजरायल र इरानबीच बढ्दो तनावलाई नजिकबाट नियालिरहेको बताएको छ ।
- नेपाल सरकारको तर्फबाट परराष्ट्र मन्त्रालयले शुक्रबार विज्ञप्ति जारी गर्दै उक्त कुरा जनाएको हो । “हालै इरान र इजरायलबीच विकासोन्मुख घटनाक्रमप्रति नेपाल गहिरो चिन्ता व्यक्त गर्दछ,” विज्ञप्तिमा भनिएको छ, “हामीले परिस्थितिलाई नजिकबाट नियालिरहेका छौँ ।”नेपालले दुवै पक्षलाई तनाव नबढाउन अनुरोध गर्दै उक्त क्षेत्र तथा बाहिर शान्ति र स्थिरता कायम गर्न मेलमिलापको नीति अवलम्बन आग्रह गरेको छ । वार्ताका लागि कूटनीतिक माध्यमहरूको प्रयोगले तनाव कम गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्ने परराष्ट्र मन्त्रालयले जनाएको छ । दोहा र तेल अभिभमा रहेका नेपाली दूतावासहरू इरान र इजरायलमा रहेका नेपाली समुदायहरूसँग सम्पर्कमा रहेको परारष्ट्रले जनाएको छ ।
दुवै देशमा रहेका सबै नेपाली नागरिकहरूलाई परिस्थितिप्रति सतर्क रहन, पर्याप्त सावधानी अपनाउन र स्थानीय आदेशहरूको पालना गर्न परराष्ट्रले भनेको छ ।
(१० भाषामा अमेरिकाबाट प्रकाशित, निष्पक्ष, स्वतन्त्र, संसारका १७५ भन्दा बढी देशमा पढिने पत्रिका)
प्रतिक्रिया