क्यालिफोर्नियाको एल सेगुन्डोस्थित चेवरन तेल शुद्धिकरण उद्योगमा बिहीबार राति भएको भीषण विस्फोट र आगलागीले साउथ बे क्षेत्र त्रसित बनायो। राति करिब ९:३० बजे भएको विस्फोटले घरका सिसा हल्लिए, आकाश सुन्तला रङ्गको उज्यालोले ढाकियो र रातभर आगोको गर्जन माइलौँ टाढासम्म सुनियो। प्रत्यक्षदर्शीहरूका अनुसार ठूलो विस्फोटपछि ज्वाला र बाक्लो धुवाँले आकाश ढाकिएको थियो। फुटबल मैदानमा खेलिरहेका मानिसहरू डरले खेलमै रोकिए भने टप गोल्फ र अन्य मनोरञ्जन स्थलका ग्राहकहरू भाग्दै बाहिर निस्किए। स्थानीय मार्क रोजर्सले भने, “हामीले ठूला धड्कन महसुस गर्यौँ, सुरुमा परमाणु आक्रमण जस्तो लाग्यो।” नजिकै बसोबास गर्ने कतिपयले आफ्ना कुकुरसहित गाडीमा चढेर दक्षिणतर्फ भागे।

विस्फोटपछि केही मिनेटमै चेवरन कम्पनी र एल सेगुन्डो सहर प्रशासनले जनतालाई सार्वजनिक सुरक्षामा तत्काल खतरा छैन र खाली गरिनु पर्दैन भन्दै आश्वस्त पारे। यद्यपि, स्थानीय अग्नि नियन्त्रक र आपतकालीन टोलीले रातभर आगो निभाउने प्रयास जारी राखे। शुक्रबार बिहान ७ बजे रिफाइनरीको दक्षिण–पूर्वी भागमा रहेको आगोलाई नियन्त्रणमा आएको बताइए पनि पूर्ण रूपमा निभिसकेको थिएन। आगलागीबाट मानवीय क्षति नभएको र सबै कर्मचारी सुरक्षित रहेको कम्पनीले जनाएको छ।

चेवरनले आफ्ना सुरक्षा उपकरणले खतरनाक स्तर नापिएको दाबी गरे पनि दक्षिण क्यालिफोर्नियाको वायु गुणस्तर व्यवस्थापन निकायका अधिकारीहरूका अनुसार बेंजिन र फर्माल्डिहाइड जस्ता भापमा सजिलै मिसिने र स्वास्थ्यलाई हानि पुर्‍याउने रासायनिक यौगिक केही समयका लागि असामान्य रूपमा बढेको पाइएको थियो। यी प्रदूषक लामो समय साससँगै शरीरमा प्रवेश गर्दा श्वासप्रश्वास समस्या, टाउको दुखाइदेखि क्यान्सरसम्मको जोखिम बढ्न सक्छ। तर मध्यरातपछिका घण्टामा वायु प्रदूषण पुनः सामान्य स्तरमा फर्किएको रिपोर्ट गरिएको छ।

आगलागी भएको हाइड्रोक्र्याकिङ युनिटबाट मुख्यतया जेट इन्धन र डिजेल उत्पादन गरिन्छ। तर आगो लाग्नुको कारण प्राविधिक जाँचपछि मात्र खुल्ने बताइएको छ। विशेषज्ञहरूका अनुसार आगो निभाउनु अघि इन्धन आपूर्ति बन्द नगरी नियन्त्रण गर्न गाह्रो पर्छ, नत्र अर्को विस्फोट हुन सक्छ। यसअघि पनि यहाँ यस्ता घटना भइसकेका छन्। सन् २०२२ मा एल सेगुन्डो रिफाइनरीमै आगलागी हुँदा आगो निभाउन करिब दुई घण्टा लागेको थियो। सन् २०२० मा नजिकैको माराथन पेट्रोलियम रिफाइनरीमा पनि १०० फिटभन्दा अग्लो ज्वाला उठेको थियो।

हालसम्म आगलागीले विश्वव्यापी तेल आपूर्तिमा ठूला प्रभाव नपार्ने अनुमान गरिँदैछ, तर क्यालिफोर्नियामा पेट्रोलियम मूल्य बढ्न सक्ने सम्भावना आर्थिक विश्लेषकहरूले बताइरहेका छन्। एल सेगुन्डोस्थित यो चेवरन रिफाइनरीलाई पश्चिमी तटकै सबैभन्दा ठूलो र महत्त्वपूर्ण पेट्रोलियम प्रशोधन केन्द्र मानिन्छ।

पर्यावरण र नवीकरणीय ऊर्जाका पक्षधर समूहहरूले यो दुर्घटनालाई फसिल इन्धनमा अत्यधिक निर्भरता र पुरानो पूर्वाधारको खतरनाक परिणाम भनेका छन्। सिन्टर फर बायोलोजिकल डाइभर्सिटीकी क्रिस्टिना स्क्यारिन्जले भनिन्, “पुरानो र बारम्बार आगलागी हुने फसिल इन्धन उद्योग समुदायका लागि खतरनाक छ। यो घटना पनि ऊर्जा संक्रमणलाई छिटो पार्नुपर्ने चेतावनी हो।” त्यस्तै, फुड एन्ड वाटर वाच साउदर्न क्यालिफोर्नियाकी एन्ड्रिया भेगाले राज्य सरकार र गभर्नर गाभिन न्युजमले हालै तेल उद्योगलाई दिएको नीतिगत छुटले समुदायलाई अझ जोखिममा पारेको बताइन्।

चेवरन रिफाइनरीमा भएको यो ठूलो आगलागीले पुनः एकपटक औद्योगिक सुरक्षा, वातावरणीय खतरा र जीवाश्म इन्धनमा निर्भरता घटाउने मागलाई तीव्र बनाएको छ। मानवीय क्षति नभए पनि व्यापक भय र प्रदूषणको जोखिमले स्थानीय समुदाय र नीति निर्मातालाई सचेत बनाएको छ। अब प्रारम्भिक जाँचपछि आगलागीको कारण पत्ता लगाउने र भविष्यमा यस्ता दुर्घटना रोक्न सुदृढ सुरक्षा प्रणाली आवश्यक पर्ने देखिन्छ।

• Image : An aerial view of the Chevron Refinery fire in El Segundo on Thursday night. (Allen J. Schaben / Los Angeles Times)