नेपालको सिनेमा क्षेत्रका एक चर्चित, ऊर्जाशील र बहुप्रतिभाशाली व्यक्तित्व हुन् दिनेश डीसी। कलाकारिता, निर्देशन, निर्माण र सञ्चारको क्षेत्रमा चार दशकभन्दा बढी समयदेखि क्रियाशील रहेका डीसी आज नेपाल चलचित्र विकास बोर्डका अध्यक्षका रूपमा देशको सांस्कृतिक पुनर्जागरणमा अग्रणी भूमिका निर्वाह गरिरहेका छन्।

एक सफल अभिनेताका रूपमा दर्शकको मन जितेका दिनेश डीसीले प्रखर निर्देशकका रूपमा दर्जनौं चर्चित चलचित्र निर्माण गरेर सिनेमा क्षेत्रमा आफ्नो अद्वितीय छाप छाडेका छन्। त्यससँगै उत्कृष्ट टेलिभिजन प्रस्तोता र गम्भीर योजनाकार, निर्माताका रूपमा पनि उनले धेरै सफल परियोजनाहरू सञ्चालन गरिसकेका छन्।

आज उनी चलचित्र विकास बोर्डको नेतृत्व सम्हालेर समग्र चलचित्र उद्योगमा नीति, योजना र सुधारात्मक कार्यक्रममार्फत नयाँ उचाइ ल्याउन सक्रिय छन्। पारदर्शिता, समन्वय, र नवप्रवर्तनमा विश्वास राख्ने डीसीको कार्यशैलीले चलचित्र क्षेत्रभित्र सकारात्मक लहर ल्याएको छ।

चलचित्रलाई केवल मनोरञ्जन होइन, राष्ट्रिय पहिचान, पर्यटन प्रवर्द्धन र आर्थिक समृद्धिको माध्यमका रूपमा हेर्ने उनको दृष्टिकोणले सिंगो सिने उद्योगमा दीर्घकालीन संरचना विकासको आशा जगाएको छ। लोकप्रिय सेलिब्रिटी मात्र नभई दूरदर्शी नेतृत्वकर्ताको रूपमा आज दिनेश डीसी नेपाली चलचित्र क्षेत्रको एक प्रेरणादायी नाम बनिसकेका छन्। उनी संग नेपाल मदर डट कमले लिएको अन्तर्वार्ता तल प्रस्तुत छ :

१. आवाजको दुनियाँबाट चलचित्रको दुनियाँमा प्रवेश गर्दा तपाईंलाई कस्तो अनुभूति भइरहेको छ ?

आवाजको दुनियाँ  अर्थात् रेडियो, टेलिभिजन र सञ्चारको क्षेत्रमा मैले बिताएका दिनहरू मेरो जीवनको मेरुदण्डजस्तै छन्। त्यो यात्राले मलाई अनुशासन, समर्पण, अभिव्यक्ति र सन्देश सम्प्रेषणको गहिरो बोध गरायो। त्यसकै जगमा उभिएर आज म चलचित्र क्षेत्रको नेतृत्व गरिरहेको छु। यद्यपि दुई क्षेत्र छुट्टाछुट्टै देखिए पनि दुवैको उद्देश्य एउटै हो — जनतासम्म प्रभावकारी सन्देश पुर्‍याउने र मनोरञ्जनमार्फत सकारात्मक सोच विकास गर्ने। अहिले चलचित्र विकास बोर्डको अध्यक्षको रूपमा काम गर्दा म आफ्नो विगतको मूल्याङ्कन, वर्तमानको गहिरो जिम्मेवारी र भविष्यप्रति आशावादका साथ अगाडि बढिरहेको छु।

२. तपाईंले बोर्डमा आएपछि चलचित्र विकास बोर्ड फेरि सक्रिय, सकारात्मक र तरंगित भएको सुनिन्छ, तपाईंको दृष्टिकोण कस्तो छ ?

म पनि यो परिवर्तनलाई महसुस गरिरहेको छु। तर म यो श्रेय व्यक्तिगत रूपमा लिन चाहन्न। म टीमवर्कमा विश्वास गर्ने मान्छे हुँ। बोर्डमा आएपछि मैले पारदर्शिता, सहकार्य, र गति कायम राख्न विशेष ध्यान दिएको छु। विभिन्न पक्षहरू — सरकार, निजी क्षेत्र, संघसंस्था, कलाकार र प्राविधिकहरू — सबैसँग संवाद र समन्वय गर्दै योजनाहरूलाई कार्यान्वयनमा ल्याउने प्रयास गरेको हुँ। यही निरन्तर प्रयास र समर्पणले चलचित्र क्षेत्रमा नयाँ तरंग ल्याएको होला।

३. ओली सरकारका विभिन्न नियुक्तिमध्ये तपाईंको नियुक्ति सबैभन्दा कम विवादित र ‘राइट पर्सन इन राइट प्लेस’ भनिएको थियो, तपाईंलाई के लाग्यो ?

सत्य बोल्नुपर्दा, यस्तो अभिव्यक्ति सुन्दा गर्व लाग्छ। तर यसलाई म व्यक्तिगत गौरवको विषय भन्दा पनि जिम्मेवारीको रूपमा लिन्छु। जुन विश्वासका साथ सरकार र चलचित्र क्षेत्रले मलाई यो जिम्मेवारी सुम्पिएको हो, त्यसको म सम्मानपूर्वक कदर गर्छु। मेरो प्राथमिकता सधैं काममा केन्द्रित हुन्छ। पदमा बस्नुभन्दा पनि परिणाम देखाउन विश्वास गर्छु।

४. तपाईं अध्यक्ष भएपछि चलचित्र विकास बोर्डले गरेका केही महत्त्वपूर्ण कार्यहरू बुँदागत रूपमा भन्न सक्नुहुन्छ ?

अवश्य। म अध्यक्ष बनेपछि भएका केही उल्लेखनीय कामहरू यस प्रकार छन्:

१. फिल्म स्टुडियो परियोजना अघि बढाइएको छ — विश्वस्तरीय इनडोर र आउटडोर फिल्म स्टुडियो निर्माणका लागि कार्ययोजना तयार गरियो।
२. फिल्म हबको अवधारणा अघि सारियो — सातवटै प्रदेशमा फिल्म हब विकास गर्ने खाका तयार गरिएको छ।
३. अनलाइन अनुदान प्रक्रिया सुरु गरियो — पारदर्शिताका लागि अनलाइन आवेदन प्रणाली लागू गरिएको छ।
४. अन्तर्राष्ट्रिय सहभागिता — विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय फिल्म फेस्टिभलहरूमा नेपाली प्रतिनिधित्व सुनिश्चित गरियो।
५. सीप विकास तालिम — स्क्रिप्ट लेखन, सिनेमाटोग्राफी, निर्देशन लगायतका क्षेत्रहरूमा तालिमहरू सञ्चालन गरियो।
६. फिल्म पोलिसी ड्राफ्ट प्रक्रिया थालनी — दीर्घकालीन चलचित्र नीति निर्माणमा बहस र छलफल सुरु गरिएको छ।

५. तपाईंको कार्यकालमा भविष्यमा के के काम गर्ने योजना छ भनेर लामो सुची बनाइएको छ रे, त्यसबारे जानकारी गराउनुहोस्।

निश्चित रूपमा, म दीर्घकालीन योजनामा विश्वास गर्छु। योजनाहरू यस्ता छन्:

• शिक्षा र तालिम: चलचित्रसम्बन्धी प्राविधिक र सृजनात्मक सीप विकासका लागि फिल्म इन्स्टिच्युट स्थापना।

• अन्तर्राष्ट्रियकरण: नेपाली चलचित्रलाई अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा चिनाउन ‘नेपाल फिल्म म्याप’ सिर्जना।

• बजार विस्तार: भित्र्याउने विदेशी फिल्मको संख्यामा सन्तुलन कायम गर्दै नेपाली फिल्मको आन्तरिक बजार संरक्षण।

• सिनेमा हल विस्तार: जिल्लास्तरमा मोबाइल थिएटर परियोजना र प्रादेशिक सिनेमा कम्प्लेक्स निर्माण।

• डिजिटल आर्काइभिङ: पुराना फिल्म, डकुमेन्टरी, वृत्तचित्रको डिजिटाइजेसन र सुरक्षित अभिलेख राख्ने योजना।

• नयाँ प्रतिभा खोज: नयाँ कलाकार, लेखक, निर्देशकलाई प्रोत्साहन गर्न ‘नयाँ अनुहार’ कार्यक्रम सुरु गर्ने योजना।

६. तपाईंको बोर्डमा जानु र त्यसपछि चलचित्र क्षेत्रमा आएको सकारात्मक लहर संयोग हो त ?

यो संयोग मात्रै होइन। म यसलाई समयको माग, परिस्थिति र सामूहिक प्रयासको परिणाम ठान्दछु। परिवर्तन कुनै एक व्यक्तिको कारण मात्र सम्भव हुँदैन। सबै सरोकारवाला, राज्य, कलाकार, प्राविधिक र दर्शकको अपेक्षालाई बुझ्दै सामूहिक प्रयासका साथ मात्र प्रगति सम्भव हुन्छ।

७. तपाईं पहिले बोर्ड बाहिर रहँदा र अहिले अध्यक्ष भएर भित्र पुग्दा के फरक देख्नुभयो ?

बाहिरबाट हेर्दा धेरै कुरा सरल लाग्छन्। तर जब जिम्मेवारीको कुर्सीमा बसिन्छ, तब थाहा हुन्छ — चुनौती कति छन्, प्रणाली कति जटिल छ। यद्यपि, म भित्रबाट हेर्दा एउटै कुरा बुझें — यदि इच्छाशक्ति र स्पष्ट उद्देश्य छ भने बोर्डमा काम गर्ने अपार सम्भावना छ।

८. तपाईंलाई अबको नेपाली चलचित्र उद्योगको भविष्य कस्तो देखिन्छ ?

म एकदमै सकारात्मक छु। नयाँ पुस्ताले अन्तर्राष्ट्रिय सोच ल्याएको छ, प्रविधिमा पारङ्गत छन्। नेपालको मौलिक कथाहरू, विविध लोकेसनहरू, प्रतिभाशाली कलाकारहरू — यी सबैले हामीलाई दक्षिण एशियामा मात्र होइन, विश्वमै अलग पहिचान दिन सक्छन्। सर्त एउटै हो — निरन्तर सुधार र सहकार्य।

९. चलचित्रसम्बन्धी संघ-संस्थासँग बोर्डको सहकार्य अब कस्तो ढंगले अघि बढ्नेछ ?

मैले सुरु देखिनै सहकार्यलाई प्राथमिकता दिएको छु। अब हामी त्यो सहकार्यलाई थप संस्थागत गर्दैछौं। ‘फिल्म पोलिसी फोरम’ जस्ता नियमित संवादका थलो तयार गरेका छौं, जहाँ सम्पूर्ण सरोकारवालाबीच नियमित छलफल हुनेछ। बोर्ड कुनै प्रतियोगी होइन, यो सबैको साझेदार हो।

१०. अन्त्यमा, अरु केही भन्न चाहनुहुन्छ ?

म एक मात्र कुरा जोड दिन चाहन्छु — चलचित्र केवल मनोरञ्जनको साधन होइन, यो हाम्रो संस्कृतिक दूत हो। यसले अर्थतन्त्र चलाउँछ, पर्यटन बढाउँछ र देशको पहिचान बनाउँछ। त्यसैले अब हामी सबै मिलेर चलचित्रलाई वास्तविक ‘उद्योग’को रूपमा विकास गरौं। तपाईंहरूको साथ, सहयोग र सद्भावले मात्र हामीले नेपाललाई विश्व सिनेमा नक्शामा उभ्याउन सक्छौं।