अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले मंगलबार साउदी युवराज मोहम्मद बिन सलमानसँग “रणनीतिक आर्थिक साझेदारी” सम्झौतामा हस्ताक्षर गरे।

यो साझेदारीले ऊर्जा, रक्षा, खानी र अन्तरिक्षसम्बन्धी सम्झौताहरू समेटेको छ, जसको कुल मूल्य ६०० अर्ब अमेरिकी डलर रहेको छ। ट्रम्पका अनुसार, यसले करिब २० लाख अमेरिकी रोजगार सिर्जना गर्न मद्दत गर्न सक्छ।

नयाँ साझेदारीअन्तर्गत करिब एक दर्जन समझदारीपत्र र आशयपत्रहरूमा सहमति भएको छ।

राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले रियादस्थित साउदी शाही दरबारमा आयोजित हस्ताक्षर समारोहमा भाग लिए।

ट्रम्पको मध्यपूर्व भ्रमणको पहिलो चरणमा गरिएको यो सम्झौताले वाशिंगटन डीसी र रियादको पहिले नै घोषणा गरिएका महत्वाकांक्षाहरूसँग मेल खाने रक्षा सम्झौताहरूलाई समेत समेटेको छ।

यसका साथै, सम्झौताका केही बुँदाहरू ट्रम्पको भ्रमणअघि नै सार्वजनिक नगरिएका थिए। तीमध्ये साउदी अरेबिया र स्मिथसोनियन इन्स्टिच्युटको एसियन आर्ट्स राष्ट्रिय संग्रहालयबीचको “सहकार्य सम्झौता” र स्मिथसोनियन इन्स्टिच्युटको नेशनल जू र कन्जर्भेसन बायोलोजीसँगको सम्झौता पनि समावेश छन्।

समारोहपछि जारी गरेको वक्तव्यमा ह्वाइट हाउसले भनेको छ, “अमेरिकामा लगानी गर्न साउदी अरेबियाको ६०० अर्ब डलरको प्रतिबद्धता पुस्तौंपुस्तासम्म कायम रहने आर्थिक सम्बन्ध निर्माण गर्नेछ।”

सम्झौतामा भएका ठूला लगानीहरूमा साउदी अरेबियाको डाटाभोल्टले अमेरिकामा एआई डेटा सेन्टर र ऊर्जा पूर्वाधारमा २० अर्ब डलर लगानी गर्नेछ। गुगल, डाटाभोल्ट, ओरेकल, सेल्सफोर्स, एएमडी र उबरले दुबै देशमा “अत्याधुनिक रूपान्तरणकारी प्रविधिहरू”मा ८० अर्ब डलरको लगानी गर्नेछन्। साथै, रक्षा क्षेत्रमा १४२ अर्ब डलरको विशाल प्याकेज समेटिएको छ।

ह्वाइट हाउसका अनुसार, “संयुक्त राज्य अमेरिका र साउदी अरेबियाबीच इतिहासकै सबैभन्दा ठूलो रक्षा बिक्री सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको छ – करिब १४२ अर्ब डलरको, जसअन्तर्गत साउदी अरेबियालाई अत्याधुनिक युद्ध उपकरण र सेवाहरू प्रदान गरिनेछ।”

यो रक्षा सम्झौता आगामी पतनमा सम्पन्न हुने अपेक्षा गरिएको छ। यसले वायुसेना सुदृढीकरण, अन्तरिक्ष क्षमता, हवाई र क्षेप्यास्त्र सुरक्षा, समुद्री र तटीय सुरक्षा, सिमाना सुरक्षा, स्थल सेनाको आधुनिकीकरण तथा सूचना र सञ्चार प्रणाली उन्नयन समेट्नेछ।

ट्रम्पले मंगलबार घोषणा गरे कि संयुक्त राज्य अमेरिकाले सिरियामाथिको प्रतिबन्धहरू हटाउनेछ र यसै हप्ता सिरियाका नयाँ राष्ट्रपति अहमद अल-शरासँग भेट गर्नेछन्।

ट्रम्पले साउदी अरेबियामा आफ्नो दोस्रो कार्यकालको पहिलो अन्तर्राष्ट्रिय भ्रमणको क्रममा दिएको भाषणमा भने, “सिरियालाई महानताको अवसर दिन म प्रतिबन्धहरूको अन्त्यको आदेश दिनेछु।”

उनले थपे, “सिरिया, जसले धेरै दुःख र मृत्युलाई सहन गरेको छ, त्यहाँ नयाँ सरकार गठन भएको छ। हामीले सबैले यसलाई सफल भएर देशमा स्थायित्व र शान्ति कायम राख्ने आशा गर्नुपर्छ। त्यसैले, शुभकामना, सिरिया।”

बुधबार साउदी अरेबियामा अल-शरासँग ट्रम्पको छोटो भेटको अपेक्षा गरिएको छ।

देशका पूर्व राष्ट्रपति बशर अल-असदको शासनकालमा १४ वर्ष लामो गृहयुद्धका कारण सिरिया विश्व वित्तीय प्रणालीबाट अलग भएको थियो।

ट्रम्पले ती प्रतिबन्धहरूलाई “क्रूर र कमजोर बनाउने” भने तापनि, त्यतिबेला “महत्वपूर्ण” रहेको बताएका छन्।

उनले भने, “सिरियामा वर्षौंदेखि युद्ध, हिंसा र हत्या हुँदै आएको छ। त्यसकारण, मेरो प्रशासनले दशकभन्दा लामो समयपछि पहिलो पटक संयुक्त राज्य अमेरिका र सिरियाबीच सामान्य सम्बन्ध पुनःस्थापना गर्ने प्रारम्भिक कदम चालेको छ।”

सिरियाका नयाँ राष्ट्रपति अहमद अल-शरा, जसको टाउकोमा अमेरिकी सरकारले पहिले १० मिलियन डलरको इनाम राखेको थियो, उनले वाशिंगटनसँग सम्बन्ध सुधार र प्रतिबन्ध हटाउन लामो प्रयास गरेका थिए।

उनको समूह, हायत तहरीर अल-शाम (HTS), जसले गत वर्ष असदलाई अपदस्त गरेको थियो, पहिले अल कायदाको शाखाका रूपमा स्थापना भएको थियो। पछि यसले आफ्नो छवि सुधार गर्न प्रयास गरेको थियो र आतङ्कवादी सूचीबाट हट्न पहल गरेको थियो।

ट्रम्पले भने कि साउदी युवराज मोहम्मद बिन सलमान र टर्कीका राष्ट्रपति रेचेप तैयप एर्दोगानले प्रतिबन्ध हटाउन प्रेरित गरेका थिए।

ट्रम्पले हाँस्दै भने, “युवराजका लागि म के-के गरिरहेको छु!”

अमेरिकी प्रतिबन्धहरूले कुनै पनि विदेशी व्यक्ति वा कम्पनीलाई सिरियाली सरकारलाई सहयोग गर्ने कार्यमा वित्तीय सजायको व्यवस्था गरेको थियो। सिरियाका बैंकहरूलाई समेत विश्व वित्तीय प्रणालीबाट काटिएको थियो।

नयाँ सिरियाली सरकारले अमेरिकी गुप्तचर निकायहरूसँग सहकार्य गरेको छ र डमास्कसमा आक्रमण गर्न खोज्ने आईएसआईएसको योजनाहरू विफल पारेको छ। सिरियाली गुप्तचर सेवाले फेब्रुअरीमा आईएसआईएसका कमाण्डर अबु अल-हारिथ अल-इराकीलाई पक्राउ गरेको थियो।

कांग्रेस सदस्य मार्लिन स्टुट्जम्यानले भने, “अल-शराको विगतमा केही विवादहरू छन्, तर मलाई लाग्छ, यो सिरियालाई नयाँ दिशामा लैजाने ठूलो अवसर हो। यदि हामीले संलग्नता देखाएनौं भने, हामीले उनलाई पुनः रुस वा इरानको पक्षमा धकेल्नेछौं।”

संसद सदस्यहरूले भने कि यदि सही सर्तहरूमा प्रतिबन्ध हटाइयो भने, समर्थन गर्ने सम्भावना छ। तर, उनीहरूले सिरियाको वर्तमान नेतृत्वले शक्ति बलपूर्वक हासिल गरेको भन्दै चिन्ता व्यक्त गरेका छन्। साथै, सिरियालाई अझै पनि आतङ्कवादको राज्य प्रायोजकको रूपमा सूचीबद्ध गरिएको छ।

सेनेटर लिंडसे ग्राहामले भने, “सिरियाको स्थिति परिवर्तन भएको प्रमाण नभएसम्म यो सूचीबाट हटाउन सकिँदैन। प्रशासनले परिस्थितिमा आएको परिवर्तनबारे कंग्रेसमा प्रतिवेदन पेश गर्नुपर्छ, जुन अहिलेसम्म प्राप्त भएको छैन।”

ट्रम्पले साउदी अरेबियामा आफ्नो पहिलो प्रमुख भाषणमा इरानलाई लक्षित गर्दै चेतावनी दिएका छन् कि तेहरानले परमाणु हतियार नबनाउने वा उनको आक्रोशको सामना गर्ने मध्ये एक विकल्प छान्नुपर्नेछ।

रियादमा व्यवसायिक नेताहरूसँगको सम्बोधनका क्रममा ट्रम्पले भने, “यदि इरानको नेतृत्वले शान्तिको प्रस्ताव अस्वीकार गर्छ र आफ्ना छिमेकीमाथि आक्रमण जारी राख्छ भने हामीसँग व्यापक र अधिकतम दबाब लागू गर्ने बाहेक अर्को विकल्प हुने छैन। यो निर्णय उनीहरूको हातमा छ।”

मे १३, २०२५ मा रियादस्थित किंग अब्दुल अजीज अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन केन्द्रमा साउदी-अमेरिकी लगानी मञ्चमा बोल्दै राष्ट्रपति ट्रम्पले इरानी शासनमाथि आक्रमण गर्दै भने कि इरानले आफ्नै राष्ट्रलाई मात्र होइन, समग्र क्षेत्रलाई नै कमजोर पारेको छ।

ट्रम्पले इरानका नेताहरूले आफ्ना जनताको सम्पत्ति चोरी गरेर आतंक र हिंसा फैलाउन खर्च गरेको आरोप लगाए। उनले भने, “अझै दुखद पक्ष यो हो कि उनीहरूले सम्पूर्ण क्षेत्रलाई आफूसँगै तान्दै लगेका छन्।”

ट्रम्पले सिरियामा पूर्व राष्ट्रपति बशर अल-असदको पतनपछि इरानले समर्थन गरेका गतिविधिहरूको कारण अनगिन्ती मानिसहरूको ज्यान गएको र इजरायलमाथि सन् २०२३ को अक्टोबर ७ मा भएको हमलामा इरानको समर्थनले भूमिक खेलेको दाबी गरे। उनले भने कि इरानको हिजबुल्लाहलाई समर्थनले बेरुतको पतनमा पनि योगदान पुगेको छ।

ट्रम्पले भने, “कल्पना गर्न सक्नुहुन्छ, यी सबै पीडा र अझ धेरै दुःख पूर्ण रूपमा टार्न सकिन्थ्यो।”

अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्प र साउदी युवराज मोहम्मद बिन सलमानबीच रियादस्थित साउदी शाही दरबारमा भेटघाट भयो। ट्रम्पले खाडी क्षेत्रको बहुराष्ट्रिय भ्रमणलाई आर्थिक सम्बन्ध विस्तार र प्रमुख अमेरिकी साझेदारहरूसँग सुरक्षा सहयोग सुदृढ पार्नमा केन्द्रित गरेका छन्।

राष्ट्रपति ट्रम्पले भने कि बाइडेन प्रशासनले इरानमाथि केही प्रतिबन्ध हटाएपछि इरानले आतंकवादी संगठनहरूलाई वित्तीय सहायता दिन सकेको आरोप लगाए। उनले यो कदमले २०२३ को इजरायली आक्रमणको बाटो खोलेको दाबी गरे।

उनले थपे, “यदि इरानी नेतृत्वले आफ्नो देशको विकासमा ध्यान केन्द्रित गरेको भए, क्षेत्रलाई कमजोर बनाउने कार्य गरेको भएन। तर म आज यहाँ केवल इरानी नेताहरूको विगतको अव्यवस्थालाई आलोचना गर्न मात्र होइन, उनीहरूलाई नयाँ र आशापूर्ण भविष्यको मार्ग दिन आएको हुँ।”

ट्रम्पले भने, “इरानको हकमा, मैले कहिल्यै स्थायी शत्रुहरूको विश्वास गरेको छैन। शत्रुहरूले तपाईंलाई प्रेरित गर्छन्।”
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले मंगलबार साउदी अरेबियामा दिएको सम्बोधनमा मध्यपूर्वमा शान्तिको दिशामा भएको प्रगतिलाई स्वागत गर्दै क्षेत्रलाई इरानको “आत्मविनाशकारी” मार्गको सट्टा आर्थिक विकासको मार्गमा लाग्न आग्रह गरे।

रियादमा साउदी युवराज मोहम्मद बिन सलमानसँग भेट गरेपछि ट्रम्पले यो भनाइ राखेका हुन्। उनले साउदी सरकारसँग अमेरिकाको बलियो साझेदारीलाई निरन्तरता दिने प्रतिवद्धता जनाए र मध्यपूर्वमा विनाश ल्याउने पश्चिमी “हस्तक्षेपकारी” नीतिहरूको निन्दा गरे।

ट्रम्पले भने, “यदि यस क्षेत्रका जिम्मेवार राष्ट्रहरूले यस अवसरलाई उपयोग गरेर आफ्ना मतभेदलाई छाडेर तपाईंहरूलाई एकताबद्ध गर्ने चासोमा ध्यान केन्द्रित गर्न सके भने, संसारले चाँडै नै यहाँको भौगोलिक केन्द्र र महान धर्महरूको आध्यात्मिक मुटुको अद्भुत विकास देख्नेछ।”

उनले थपे, “हाम्रो आँखाअगाडि नयाँ पुस्ताका नेताहरूले पुराना द्वन्द्व र थकित विभाजनलाई पार गर्दै भविष्य निर्माण गरिरहेका छन्, जहाँ मध्यपूर्वलाई अराजकता होइन, व्यापारले परिभाषित गर्नेछ; जहाँ प्रविधिको निर्यात हुनेछ, आतंकको होइन; र जहाँ फरक देश, धर्म र विश्वासका मानिसहरूले सँगै शहर निर्माण गर्नेछन्, एकअर्कालाई बमले आक्रमण गर्ने होइन।”

राष्ट्रपति ट्रम्प र साउदी युवराज मोहम्मद बिन सलमानले रियादस्थित साउदी शाही दरबारमा द्विपक्षीय बैठकमा भाग लिए। ट्रम्पले भने, “यो महान रूपान्तरण पश्चिमी हस्तक्षेपकर्ताहरूको पाठ सिकाउन आउने उडानबाट आएको होइन। रियाद र अबुधाबीका चम्किला आश्चर्यहरू तथाकथित राष्ट्र निर्माणकर्ता, नव-रूढीवादी वा उदार गैर-नाफामुखी संस्थाहरूबाट सिर्जित भएका होइनन्, जसले काबुल र बग्दादलाई विकास गर्न खरबौं खर्च गरे।”

ट्रम्पको सम्बोधन साउदी युवराजसँग ६०० अर्ब अमेरिकी डलरको व्यापार सम्झौताहरूमा हस्ताक्षर गरेपछि आएको हो। उनले भने कि यी सम्झौताहरूले २० लाख अमेरिकी रोजगार सृजना गर्न मद्दत गर्न सक्छन्।

उनको मध्यपूर्व भ्रमणको पहिलो चरणमा रियाद पुगेपछि गरिएको यो सम्बोधनले आर्थिक र सुरक्षा सम्झौताहरूमा केन्द्रित नयाँ साझेदारीको खाका प्रस्तुत गर्‍यो। केही सम्झौताहरू पहिले नै घोषणा भएका भए पनि, स्मिथसोनियन इन्स्टिच्युटको एसियन आर्ट्स राष्ट्रिय संग्रहालय र स्मिथसोनियन इन्स्टिच्युटको नेशनल जू एन्ड कन्जर्भेसन बायोलोजीसँगको सहकार्य सम्झौता भने नयाँ रहेको छ।