अमेरिकी लगानी गुरु वारेन बफेटले सन् २०१२ मा दिएको एक चर्चित सल्लाह अहिले फेरि सान्दर्भिक बन्दै गएको छ। उनले सस्तो मूल्यमा उपलब्ध घरहरू ३० वर्षे मोर्गेजमार्फत किनेर भाडामा लगाउन सकिएमा त्यो लगानीकर्ताहरूका लागि निकै आकर्षक विकल्प हुनसक्ने बताएका थिए।

१. २००८ को संकट र २०१२ को अवसर

सन् २००८ को वित्तीय संकटको समयमा अमेरिका भरिका घरहरूको मूल्यमा ठूलो गिरावट आएको थियो। धेरै घरधनीहरू आफ्नो मोर्गेज तिर्न असमर्थ भएका थिए, जसका कारण बजारमा ‘underwater mortgage’ भन्ने शब्द चलनचल्तीमा आयो। तर वारेन बफेटले भने २०१२ मा CNBC को “Ask Warren” कार्यक्रममा भने, “यदि म पाँचदेखि दश वर्ष बस्ने ठाउँको निश्चितता गर्न सक्थें भने, म घर किन्थेँ र त्यो ३० वर्षे मोर्गेजमार्फत फाइनान्स गर्थेँ। त्यो निकै राम्रो डिल हुन्छ।”

२. घर खरीद गरेर भाडामा दिने रणनीति

बफेटले भने, “यदि म प्रयोगात्मक काममा सिपालु हुन्थें भने, केही सस्तो मूल्यका घरहरू किनेर भाडामा दिन्थेँ। अहिले सस्तो सम्पत्ति किन्ने अवसर छ, र त्यो लगानीका लागि अत्यन्तै आकर्षक विकल्प हो।”

त्यस समय अमेरिकामा घरहरूको मूल्य निकै कम थियो, मोर्गेज दर ३.५% आसपास, र धेरै घरहरू खाली थिए। बफेटले आफैँलाई त्यो कामको लागि उपयुक्त नभए पनि, उनको सन्देश स्पष्ट थियो — दीर्घकालीन सोच भएका र निर्माणमा केही सिप भएका लगानीकर्ताका लागि घर किन्ने त्यो एक ऐतिहासिक अवसर थियो।

३. अहिलेको सन्दर्भ: २०२५ मा अवस्था फरक

तर अहिलेको अवस्था भने धेरै फरक छ। फ्रेडी म्याक अनुसार, अहिले अमेरिकामा मोर्गेज दर ६.७% नाघिसकेको छ, जुनले मासिक किस्ता निकै महँगो बनाएको छ। घरको मूल्य पनि उच्च छ — Zillow अनुसार, सन् २०२५ को जुनमा औसत अमेरिकी घरको मूल्य ३६९,००० डलर थियो, जुन महामारीपूर्वको तुलनामा अझै ३०% महँगो हो।

अहिले बजारमा किन्ने र बेच्ने दुवै पक्ष ‘स्टेन्डअफ’ मा छन्  न बेच्न चाहने, न किन्न सक्ने अवस्था।

४. बफेटको सन्देश अझै सान्दर्भिक

यद्यपि, वारेन बफेटको मूल सन्देश अझै पनि कायम छ  यदि तपाईं दीर्घकालीन सोच राख्नुहुन्छ भने र बजार प्रवेश गर्न सक्नुहुन्छ भने, घर किनेर भाडामा लगाउनु अझै पनि राम्रो लगानी हुनसक्छ। अहिले धेरै स्टार्टअप कम्पनीहरूले पनि भाडामा लगाउने मोडललाई प्रविधिमार्फत सहज बनाउँदै लगानीकर्ताहरूलाई आकर्षित गरिरहेका छन्।

निष्कर्ष:

वारेन बफेटको २०१२ को सल्लाह आजको परिवर्तित आर्थिक परिवेशमा अक्षरशः लागू नहुन सक्छ, तर उनको मूल सोच  ‘स्वस्थ मूल्यमा र दीर्घकालीन नजरियासहित लगानी गर’ भने समयसँगै झनै बलियो देखिन्छ। आजको महँगो बजारमा सस्तो घर पाउनु सजिलो छैन, तर रणनीतिक रूपमा सोच्ने लगानीकर्ताका लागि अझै पनि सम्भावना बाँकी छ।