१२ वटा अमेरिकी राज्यहरूले ट्रम्पको भन्सार नीति विरुद्ध मुद्दा दायर गरेका छन्, भनी दाबी गर्दै कि ती नीति गैरकानुनी छन् र अमेरिकी अर्थतन्त्रका लागि हानिकारक छन्।
“संयुक्त राज्य अमेरिका (USA) का राष्ट्रपतिलाई आफ्नो देशलाई आर्थिक र वित्तीय हानिबाट जोगाउने पूर्ण अधिकार हुनुपर्छ। यो विषयमा ध्यान दिएकोमा धन्यवाद!”
अमेरिकामा पुनः सत्तामा फर्किएपछि राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले भन्सार (टैरिफ) – वा त्यसको धम्की –लाई आफ्नो प्रमुख आर्थिक हतियारको रूपमा प्रयोग गर्दै आएका छन्।
उनले मित्र राष्ट्रहरू तथा प्रतिद्वन्द्वी राष्ट्रहरू दुवैविरुद्ध आयात शुल्क लगाएका छन्, त्यसको दर अत्यन्त उच्च बनाएका छन्, अनि एक्कासी आफ्नै निर्णय उल्ट्याउँदै शुल्कहरू रोकेका वा घटाएका पनि छन्।
ट्रम्पको अप्रत्याशित निर्णयहरूका कारण बजार र विश्व नेताहरू उनको अर्को कदम के होला भनेर अनुमानमै अल्झिरहेका छन्, जबकि ठूला खुद्रा व्यापारीहरूले भने अमेरिकी उपभोक्तालाई मूल्य वृद्धिको सामना गर्नुपर्ने र पसलहरूमा सामान अभाव हुनसक्ने चेतावनी दिँदै आएका छन्।
राष्ट्रपति ट्रम्पले भने आफूले एकल निर्णयमा भन्सार लगाउने अधिकार राख्ने दाबी गर्दै आएका छन्। उनका अनुसार उनी राष्ट्रिय आर्थिक आपतकालको प्रतिक्रियामा कार्य गरिरहेका छन् र यस्तो बेला कांग्रेसको अनुमोदन कुर्न सकिँदैन।
वास्तवमा, उनको दृष्टिकोणमा कुनै देशलाई चेतावनी दिने कुरा Truth Social मा पोस्ट गर्नुजत्तिकै सजिलो थियो (पछिल्लो साता उनले युरोपेली संघलाई “विना सम्झौताका कठिन पार्टनर” भन्दै टिप्पणी गरेका थिए)।
तर, बुधबार राति अमेरिकी Court of International Trade ले ट्रम्पले आपतकालीन शक्तिको दुरुपयोग गर्दै अधिकारभन्दा बाहिर गएर भन्सार लगाएको ठहर गर्यो। अदालतले सेतो घरलाई १० दिनभित्र अवैध रूपमा लागू गरिएका अधिकांश भन्सारहरू हटाउन आदेश दियो।
यस फैसलाविरुद्ध ट्रम्प प्रशासनले अपिल गरेपछि, एक संघीय अपील अदालतले व्यापार अदालतको निर्णयलाई stay (अस्थायी रोक) लगाएको छ, जसको अर्थ ती भन्सारहरू हाललाई यथास्थानमा रहनेछन्।
अपिलमा ट्रम्प प्रशासनले तर्क गर्दै भन्यो कि यदि अदालतको फैसला कायम रह्यो भने, “राष्ट्रपतिलाई विश्व मञ्चमा कमजोर बनाउनेछ, व्यापार सम्झौता गर्न सक्ने क्षमतालाई नोक्सान पुर्याउनेछ, र वर्तमान तथा भविष्यका आपतकालीन अवस्थाहरूमा सरकारको प्रतिक्रिया दिने सामर्थ्यलाई संकटमा पार्नेछ।”
बिहीबार राति ट्रम्प फेरि Truth Social मा देखिए र आफूमाथि फैसला सुनाउने तल्लो अदालतका न्यायाधीशहरूलाई आलोचना गर्दै निर्णयलाई “गलत” र “डरलाग्दो” भने।
भन्सारहरू अहिलेका लागि कायम रहने, अपील अदालतको निर्णय
ट्रम्पले कुन भन्सारहरू घोषणा गरेका छन् र किन?
राष्ट्रपति ट्रम्पले हालसम्म अन्य मुलुकहरूमा लगाएको भन्सारको दर उनको मुडअनुसार माथि–तल गरिरहने गरेका छन्, जसको कारण अमेरिकी अर्थतन्त्रको गति उनको निर्णयमा भर पर्ने देखिएको छ।
उदाहरणका लागि, चीनबाट आउने आयातमा उनले भन्सार १४५% सम्म बढाए, तर केही समयमै त्यो दर घटाएर ३०% मा झारे। केही सातापछि उनले युरोपेली संघलाई ५०% भन्सार लगाउने धम्की सोशल मिडियामा दिए, तर केही दिनमै पछि हटे।
वॉल स्ट्रीटका विश्लेषकहरूले त ट्रम्पको यस्तो रणनीति ‘TACO trade’ भनेर नामसमेत दिएका छन् – जसको अर्थ “Trump Always Chickens Out” (ट्रम्प सधैं अन्तिम समयमा पछि हट्छन्)। बुधबार ओभल अफिसमा पत्रकारहरूले यही बारे सोध्दा ट्रम्प रिसाए।
“यो नराम्रो प्रश्न हो,” उनले भने। र थपे, “मैले धम्की नदिएको भए युरोपेली संघ वार्ताको टेबुलमै आउँदैनथ्यो।”
ट्रम्पको पहिलो कार्यकालमा युरोपेली संघका लागि अमेरिकी राजदूत रहेका गॉर्डन सन्डल्याण्डले बीबीसीसँग भनेका छन् कि ट्रम्पको यस्तो अनियमित (erratic) कार्यशैली योजनाबद्ध ढंगले गरिएको हो।
“ट्रम्प व्यवसायीको हैसियतले जे गर्थे, अहिले पनि उही गरिरहेका छन्। उनी तुरुन्तै कसैको ध्यान तान्न कुनै दबाबको बिन्दु खोज्छन् — आजकै दिन, अर्को महिना होइन, अर्को वर्ष त झन् होइन,” उनले यसै साता, पछिल्ला कानुनी घटनाक्रम अघि भनेका थिए।
“युरोपियन युनियनजस्तो जिद्दी र ढिलो चल्ने संरचनालाई तुरुन्तै कसरी प्रतिक्रिया दिन बाध्य पार्ने? ५०% भन्सार ठोक दिनुहोस्, अनि तुरुन्त फोन घनघनाउँछ।”
यदि ट्रम्पको भन्सार नीति अदालतहरूमा निरन्तर असफल भइरह्यो भने, उनले अर्को विकल्पको रूपमा कांग्रेससँग भन्सार कानुन निर्माणको माग गर्न सक्नेछन्। तर यसले उनको सबैभन्दा ठूलो हतियार — ‘अकस्मात् निर्णयको प्रभाव’ (element of surprise) — हराउनेछ।
ट्रम्पले दशकौँदेखि विश्वास गर्दै आएका छन् कि व्यापार भन्सार (trade tariffs) अमेरिकाको धेरैजसो आर्थिक समस्याको समाधान हो। उनले खुलेरै विश्वव्यापी व्यापार युद्धको सम्भावनालाई स्वागत गरेका छन्, र दाबी गर्दै आएका छन् कि आयातित वस्तुहरूको मूल्य बढाएर र घरेलु उद्योगलाई पुनर्जीवित गरेर उनी “Make America Great Again” बनाउनेछन्।
ट्रम्प भन्छन्, भन्सारले अमेरिकी सरकारको खातामा अहिलेसम्म अरबौं डलर राजस्व ल्याइसकेको छ – (उनको शब्दमा ‘बिलियन्स, ट्रिलियन्स होइन’)।
राष्ट्रपतिका अनुसार, यी भन्सारहरूले कम्पनीहरूलाई आयात शुल्क टार्न अमेरिका नै आएर कारखाना खोल्न प्रेरित गर्नेछन्, जसले घरेलु उद्योग फस्टाउनेछ।
तर, मिशिगन विश्वविद्यालयका अर्थशास्त्र प्राध्यापक जस्टिन वोल्फर्सले ट्रम्पको शैलीलाई “पागलपन” (madness) भनेका छन्।
उनले बीबीसीसँग भने, “यदि तपाईं वास्तवमै भन्सारमा विश्वास गर्नुहुन्छ भने, तपाईं चाहनुहुन्छ कि व्यवसायहरूले थाहा पाउन् – यी भन्सार स्थायी हुनेछन्। त्यसपछि मात्र उनीहरू दीर्घकालीन लगानी गर्नेछन्, जसले उद्योगहरू अमेरिका आउन सक्छन्।”
ट्रम्पको भन्सार नीति ‘जिउँदो र सबल’ छ, सल्लाहकार नव्यारोको भनाइ
प्राध्यापक वोल्फर्सले भने, “यो अदालती मुद्दा जे भए पनि ट्रम्पले विश्व आर्थिक संरचनामा ठूलो परिवर्तन गरिसकेका छन्।”
उनको अनुसार, “ट्रम्प कहिलेकाहीँ सबैभन्दा ठूलो गल्तीबाट पछाडि हट्छन्” – जस्तै: ‘लिबरेशन डे’ भन्सार र युरोपेली संघमाथि ५०% भन्सारको धम्की – तर उनले सबै निर्णय उल्ट्याउँदैनन्।
राष्ट्रपतिले हाल पनि अधिकांश देशहरूसँग १०% ‘पारस्परिक भन्सार’ (reciprocal tariffs) कायम राख्न चाहन्छन्, साथै कार, इस्पात र एल्युमिनियममाथि २५% भन्सार कायम राख्ने अडान लिएका छन्।
वोल्फर्स भन्छन्, “हो, उनले केही ‘पागल’ निर्णयहरूबाट पछि हटेका छन्, तर उनले बाँकी जे छोडेका छन्, त्यसकै कारण हामीले हिजोको दिन सन् १९३४ यताकै सबैभन्दा उच्च भन्सार दर भोग्नुपर्यो।”
प्रतिक्रिया