प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले भारतीय-शासित कश्मीरमा भएको आक्रमणपछि “प्रत्येक आतंककारी र उनीहरूका समर्थकहरूलाई दण्ड दिने” घोषणा गरेका छन्। उक्त आक्रमणमा २६ जनाको ज्यान गएको थियो।
भारतले पाकिस्तानसँगको मुख्य सिमाना बन्द गरेको छ, त्यहाँका सैन्य कूटनीतिज्ञहरूलाई निष्कासित गरेको छ, र ऐतिहासिक पानी बाँडफाँड सम्झौता (इन्डस वाटर ट्रिटी) पनि निलम्बन गरेको छ। पाकिस्तानले भने आक्रमणमा आफ्नो संलग्नता अस्वीकार गरेको छ।
पुलिसले पहलगाम नजिक पर्यटकहरूमाथि मंगलबार भएको आक्रमणमा संलग्न भएको आशंका गरिएका चारमध्ये तीन जना आक्रमणकारीको नाम सार्वजनिक गरेको छ।
आज पनि घटनामा मारिएका व्यक्तिहरूको अन्त्येष्टि भइरहेको छ। पीडितहरूमा नयाँ बिहे गरेका एक दुलाहा र छुट्टीमा घुम्न गएका एक व्यापारी समेत रहेका छन्।
हालसम्म आधिकारिक रूपमा आक्रमण कसले गर्यो भन्ने पुष्टि भएको छैन। तर केही सञ्चार माध्यमहरूले पाकिस्तानस्थित आतंककारी समूह लश्कर-ए-तैयबा सँग सम्बन्धित एक उप-समूहले आक्रमणको जिम्मा लिएको हुनसक्ने रिपोर्ट गरेका छन्।
कश्मीर, जुन भारत र पाकिस्तान दुवैले पूर्ण रूपमा आफ्नो क्षेत्र दाबी गर्छन्, दशकौँदेखि द्वन्द्वको केन्द्रबिन्दु रहँदै आएको छ। भारतीय-शासित कश्मीरमा लामो समयदेखि विद्रोह चलिरहेको छ, जसमा हजारौँ मानिसले ज्यान गुमाइसकेका छन् — यद्यपि पर्यटकहरूलाई लक्षित आक्रमण भने निकै दुर्लभ रहँदै आएको हो।
भारत र पाकिस्तानबीचको तनाव झनै चर्किएको छ, दुबै देशले एक अर्कामाथि “जस्ताको त्यस्तै” कदम चाल्दै सम्बन्ध झन् चिसो बनाएका छन्। पहलगाममा भएको आक्रमणपछि भारतले पाकिस्तानविरुद्ध लिएका प्रमुख कदमहरू यस्ता छन्:
भारतका कदमहरू:
-
इन्डस वाटर ट्रिटी निलम्बन – भारत र पाकिस्तानबीच नदीको पानी बाँडफाँड गर्ने यो ऐतिहासिक सम्झौता स्थगित गरियो।
-
मुख्य सिमाना बन्द – मानिस र सामानको आवागमन हुने एक महत्वपूर्ण सीमा नाका बन्द गरियो।
-
पाकिस्तानी नागरिकका लागि सबै भिसा सेवा स्थगित।
-
पाकिस्तानी उच्च आयोगका सैन्य सल्लाहकारलाई ‘persona non grata’ घोषणा गर्दै एक साताभित्र देश छाड्न आदेश।
-
१ मे देखि पाकिस्तानी कूटनीतिज्ञको संख्या ५५ बाट घटाएर ३० मा ल्याइने निर्णय।
पाकिस्तानको जवाफ:
-
भारतको जल सम्झौता निलम्बन अस्वीकृत गर्दै चेतावनी – पानी रोकिने वा मोडिने कुनै प्रयासलाई “युद्धको घोषणा” मानिने बतायो।
-
भारतीय नागरिकहरूलाई दिइएको सबै भिसा तत्काल प्रभावले रद्द।
-
भारतसँग भएका सबै द्विपक्षीय सम्झौताहरू निलम्बन।
-
इस्लामाबादस्थित भारतीय उच्च आयोगमा रहेका कूटनीतिज्ञहरूको संख्या पनि ३० मा सीमित।
-
वाघा सीमा तत्काल प्रभावले बन्द।
-
पाकिस्तानी आकाश मार्ग भारतीय स्वामित्व वा सञ्चालनमा रहेका सबै विमानका लागि बन्द।
-
भारतसँगको सम्पूर्ण व्यापार स्थगित।
यी निर्णयहरूले दक्षिण एशियाली क्षेत्रमा चाँडै समाधान नआएमा थप तनाव र अस्थिरता निम्त्याउने सम्भावना छ। यो परिस्थितिलाई कसरी सम्बोधन गरिन्छ भन्ने कुराले आगामी दिनको सम्बन्धको दिशानिर्देश तय गर्नेछ।
बिहीबार, श्रीनगरको प्रसिद्ध डल झीलमा शिकाराको (डुंगा-जस्तै डुंगाहरू) व्यवसाय गर्नेहरूले पनि प्रदर्शन गरे, प्लेकार्ड र ब्यानरहरू बोकेर आक्रोश व्यक्त गरे।
डल झील कश्मीर उपत्यकामा आउने पर्यटकहरूको प्रमुख आकर्षण हो, जहाँ शिकारामा सयर गर्नु एक विशेष अनुभव मानिन्छ।
तर यो आक्रमणले पर्यटकहरूको आगमनमा नराम्रो असर पार्न सक्ने देखिएको छ, जसले शिकाराचालकहरूको जीविकामा गम्भीर प्रभाव पार्नेछ भन्ने डर उनीहरूमा छ।
यो घटना केवल सुरक्षा र राजनीति मात्रै होइन, स्थानीय अर्थतन्त्र र सामान्य जनजीवनमा समेत ठूलो असर पारिरहेको छ।
प्रतिक्रिया