अमेरिकाका राष्ट्रपति ओबामाले लिबियामा जारी रक्तरञ्जित संघर्षलाई निन्दा गर्दै विश्वले एक भएर लिबियाप्रति प्रतिक्रिया जनाउन आग्रह

---

 

 अमेरिकाका राष्ट्रपति बाराक ओबामाले लिबियामा जारी रक्तरञ्जित संघर्षलाई निन्दा गर्दै विश्वले एक भएर लिबियाप्रति प्रतिक्रिया जनाउन आग्रह गरेका छन् । लिबियाली प्रशासनले सर्वसाधारणका विरुद्ध हिंसा प्रयोग गर्नु निन्दनीय भएको बताउँदै अमेरिकाले उनका विरुद्ध केही विकल्प तयार गर्नेबारेमा विचार गरिरहेको पनि उनले बताएका छन् । लिबियाका सम्बन्धमा संसारभरका राष्ट्रको एक मत नभएको हो कि भन्ने आशंका ओबामाको धारणा बाहिर आएपछि गर्न थालिएको छ ।

 

ओबामाको यस धारणापछि लिबियामा अब गृहयुद्ध हुने सम्भावना रहेको बताउँदै लिबियाली सरकार प्रमुख कर्णेल मुआमार अल गद्दाफीले जनताहरुलाई घरबाहिर ननिस्कन चेतावनी दिएका छन् । घरबाहिर निस्किएमा मारिने सम्भावना बढी भएकाले आफ्ना बालबालिकाहरुलाई घरबाहिर जान नदिन आग्रह गरेका छन् ।

यसअघि मंगलबारमात्र संयुक्त राष्ट्रसंघको सुरक्षा परिषद्ले लिबियासँग हिंसा अन्त्य गर्नका लागि माग गरेको थियो । यता अरब लिगले पनि लिबियासँगको आफ्नो सम्बन्ध सकिएको घोषणा गरेको थियो ।

 

बुधबार अफ्रिकी संघले पनि 'नागरिकका विरुद्ध बढीभन्दा बढी बल प्रयोग गर्नु निन्दनीय' भन्दै प्रतिक्रिया दिएको थियो । चाँडै आफ्नो क्रियाकलापमा सुधार नल्याए गद्दाफी सरकारविरुद्ध प्रतिबन्ध लगाउनेसम्मको विचार गरिरहेको अमेरिका र युरोपेली संघले यसअघि नै प्रतिक्रिया दिइसकेका छन् ।

उदेक त के छ भने विश्वभर यस्तो प्रतिक्रिया आइरहँदा पनि घटनाक्रमलाई लिएर गद्दाफी सरकार उदासीन देखिएको छ । 

गद्दाफी सरकारको नियन्त्रण राजधानी त्रिपोली र पश्चिमी लिबियामा मात्र सीमित छ । प्रदर्शनकारीहरुले पूर्वी भागमा आफ्नो किल्ला गाडेको घोषणा गरिसकेका छन् ।

अहिलेसम्म आन्दोलनको क्रममा ३ सयभन्दा बढी प्रदर्शनकारीहरु मारिएको खबर छ भने शहर बन्द छ । सरकार नियन्त्रित क्षेत्रमा भने सडकभर गद्दाफी समर्थक बन्दुकधारीहरु घुमिरहेका छन् । प्रदर्शनकारीहरुलाई सडकबाहिर ननिस्कन चेतावनी दिइएको छ भने निस्किएको खण्डमा गोली हानी मार्ने आदेश पनि दिइएको छ ।

आन्दोलनकारीहरु सशक्त हुँदै गइरहेका छन् भने कर्नेल गद्दाफीको नियन्त्रणक्षेत्र साँघुरिदै जान थालेको छ । शहरका विभिन्न क्षेत्रमा सेनाको ट्याङ्क तैनाथ गरिएको छ । राजधानीको पूर्वी क्षेत्रमा रहेको एउटा शहरमा आन्दोलनकारीहरुको नियन्त्रण रहेको छ भने स्थानीय व्यक्तिहरुले सेनासँग लुटेका बन्दुकहरु लिन लामो लाइन लागेका छन् ।

बन्दुक लिएर उनीहरु "त्रिपोलीको लडाइँ"मा आफू भाग लिन तयार भएको आन्दोलनकारीहरुले बताएका छन् । सरकारका तर्फबाट सम्पूर्ण सरकारी कर्मचारहिरुलाई काममा र्फकन एसएमएस पठाइएको छ तर कर्मचारीहरु काममा र्फकन डराइरहेका छन् ।

६ सय नेपालीहरु मारमा

यता एक रिपोर्टअनुसार लिबिया छोड्न लागेका नेपालीहरु त्यहाँबाट उम्कने प्रयासमा लागिपरेका छन् । त्यहाँ काम गर्न पुगेका ६ सय नेपालीहरु आन्दोलन चर्कंदै गएपछि फाट्टफुट्ट देश छोड्न भ्याए पनि अझै करिब ६ सय कामदारहरु छिमेकी देश इजिप्ट हुँदै नेपाल र्फकने तयारीमा रहेका छन् । तर आन्दोलन चर्कंदै गएका कारण सरकारी कर्मचारीहरु अफिस नगएका कारण नेपालीहरुको विचल्ली भएको बताइएको छ । उनीहरु कार्यालय कतिबेला खुल्ने हो भनी प्रतीक्षामा बसेका छन् ।

अन्य देशका नागरिकहरु भने आन्दोलन शुरु हुने बित्तिकै उद्धार शुरु भएका कारण समस्यामा नपरेका तर आन्दोलन चर्किसक्दा पनि नेपाली दूतावास र नेपाल सरकारका तर्फबाट कुनै पहलकदमी नहुँदा उनीहरुको त्यहाँ बिजोग भएको बताइएको छ । लिबियामा करिब २ हजार १ सय नेपालीहरु कार्यरत रहेको वैदेशिक रोजगार विभागको तथ्याङ्क रहेको छ ।

द्वन्द्व अझै चर्किने सम्भावना

विपक्षीहरु सहरहरु कब्जा गर्दै जाने र कर्णेल गद्दाफीले गद्दी नछोड्ने वा राजीनामा दिने कुनै कारण नभएको बताइरहँदा द्वन्द्व चर्किने सम्भावना बढेर गएको छ । गद्दाफीले यसअघि नै प्रदर्शनमा निस्किनेहरुलाई कीरा र साङ्लाको उपमा दिँदै आन्दोलनमा निस्कनेलाई हत्या गर्न उक्साएका छन् । यता प्रदर्शनकारीहरुलाई दमन गरेको भन्दै उनकै जेठा छोराले समेत उनको साथ छाडेर आन्दोलनप्रति एक्यबद्धता जनाएका छन् ।

 

को हुन् गद्दाफी ?

सन् १९४२ को जुन ७ मा जन्मिएका गद्दाफी सन् १९६९ मा भएको विप्लवपछि नेता बनेका हुन् । उनी सन् १९७२ देखि राष्ट्रको प्रधानमन्त्रीका रुपमा आसिन छन् । उनी प्रधानमन्त्री पदमा सबैभन्दा लामो समयसम्म रहने व्यक्तिका रुपमा पनि चिनिन्छन् । हालै अरब राष्ट्रहरु ट्युनिसिया, इजिप्टलगायतका क्षेत्रमा आन्दोलन भड्किएपछि यहाँ पनि फरवरी महिनादेखि आन्दोलन सुरु भएको हो ।

बेडोयुन परिवारमा जन्मिएका उनी सुरुताका इजिप्टका राष्ट्रपति गमाल अब्देल नासेरका प्रशंसक थिए । त्यतिबेलाको चर्चित अरब सोसियलिस्टलाई उनी मान्थे । सन् १९५६ मा इजरायलविरोधी प्रदर्शनमा उनले पनि भाग लिएका थिए ।

उनी सैनिक कलेजमा पढे । उनले सैनिकसम्बन्धी तालिम गि्रस र बेलायतमा लिएका थिए । सेप्टेम्बर १, सन् १९६९ मा गद्दाफी स्वयंले नेतृत्व गरेको रक्तहीन संघर्षका क्रममा इदि्रस राजालाई बर्खास्त गरेका थिए । राजा इदि्रस उनी टर्कीमा आफ्नो उपचारका क्रममा थिए । राजकुमार सैयद हसनलाई सेनाले घरभित्रै नजरबन्द पारेको थियो । उनी आफूलाई क्रान्तिकारी सेना मान्थे र उनैले राजतन्त्रको अन्त्य भई लिबियाली अरब रिपब्लिक भएको घोषणा गरेका थिए । त्यतिबेला मात्र २७ वर्षका उनले आफूलाई नयाँ ँचे ग्वेभेरा’ मान्थे । त्यसयता नै लिबिया पश्चिमी देशहरुका विरोधीहरुको स्वर्गका रुपमा परिचित हुन पुग्यो ।

उनले रक्तहीन क्रान्तिपछि रिभोल्युसनरी कमाण्ड काउन्सिल बनाई देशमा रा जगर्न थाले । उनी त्यो काउन्सिलको अध्यक्ष भए । उनले सन् १९७० देखि आफूलाई प्रधानमन्त्री भन्न थालेतापनि २ वर्षदेखि नै प्रधानमन्त्री भन्न छाडेका थिए । 

उनी राष्ट्रप्रमुख भएपछि राष्ट्रलाई समाजवादी राष्ट्र भएको घोषणा गरेका थिए भने उनले आफ्नो देशको शासन प्रणालीलाई लोकपि्रय प्रजातन्त्र भन्न थालेका थिए । यो प्रणालीलाई उनले इस्लामिक समाजवाद भन्थे । एकताका माओले सानो रातो किताब लेखेजस्तै गद्दाफीले आफ्नो राजनीतिक दर्शनलाई हरियो किताब लेखेका थिए र सोहीअनुसार शासन प्रणाली लेखका थिए । यो हरियो किताब सन् १९७५ देखि १९७८ सम्म तीन भागमा बजारमा ल्याएका थिए ।

सन् २००१ मा अमेरिकामा भएको ट्वीन टावर आक्रमणपछि गद्दाफीले आतङ्कवादविरुद्ध लड्नका लागि आफूले सक्दो सहयोग गर्ने वचन दिएपछि भने उनीप्रतिको पश्चिमी देशको धारणामा परिवर्तन भएको थियो । खासगरी ८० को दशकमा रोनाल्ड रेगनको राष्ट्रपतीय कार्यकालमा अमेरिकी सेनाले लिबियाली सेनालाई धूलो चटाएको प्रकरणपछि चिसिएको सम्बन्ध केही सुधार भएको थियो । सन् २००४ मा बेलायती प्रधानमन्त्री टोनी ब्लेयरको भ्रमणपछि गद्दाफीका बारेमा भएका भ्रम च्यात्तिएको भन्दै ब्लेयरले उनको प्रशंसासमेत गरेका थिए । त्यसपछि सन् २००६ मा अमेरिकी स्टेट डिपार्टमेन्टले आफ्ना सम्पूर्ण कूटनीतिक लिबियासँग खोल्ने निर्णय गरेको थियो ।

गद्दाफीले दुई बिहे गरे भने उनका ८ सन्तान भए । तीमध्ये ७ जना छोरा मात्र छन् । उनले दुई सन्तान हाना र मिलादलाई गोद लिएका छन् ।